Salut'o'n!
Jen pli'a libr'o el'don'it'a de Kultur'a Centr'o de Esperant'o por "Projekt'o Kelter". Tiu projekt'o, nom'it'a laŭ la el'don'ist'o de la unu'a esperant'a libr'o, intenc'as el'don'i elektron'ik'e libr'o'j'n kies kopi'rajt'o ne plu valid'as aŭ libr'o'j'n kies liber'a distribu'ad'o est'as permes'at'a de la aŭtor'o.
Por tiu ĉi libr'o ind'as sci'i ke, por emfaz'i vort'o'j'n, la original'a el'don'ist'o apart'ig'is la liter'o'j'n (ekz: e m f a z o). Tiu kre'as problem'o'j'n por la leg-facil'ec'o, ĉar ordinar'e la tekst'o'pri'labor'il'o'j uz'as tiu'n rimed'o'n por ĝust'ig'i la lini'o'grand'o'n. Ni elekt'is uz'i la plej nun'temp'a'n "kursiv'a'n" metod'o'n (emfaz'o).
Profit'u la leg'ad'o'n!
KCE - estr'ar'o 05/07/1998 K ULTURA C ENTRO De E SPERANTO C.P. 1097, Campinas, SP B Raz'il'o – 13001-970 Esperant'o@digicron.com Kultur'a@turing.unicamp.br http://www.aleph.com.br/kceProf. Charles Baudouin Origin'a unu'a paĝ'o de la libr'o
Mi prezent'is pri Psikagogio du preleg'o'j'n ĉe la Somer'a Universitat'o Esperant'a okaz'e de ĝi'a unu'a el'montr'o dum la XVIIa Universal'a Kongres'o de Esperant'o en Ĝenevo, 1925.
Post tiam mi re'e pri'labor'is mi'a'n tekst'o'n kaj ĝi'n iom pli'ampleks'ig'is: tiel nask'iĝ'is tiu ĉi libr'et'o.
Mi klopod'is ĉi tie resum'i la fundament'o'n de tiu scienc'o – aŭ art'o – de mem'disciplin'o, kies grav'ec'o'n mi ne bezon'as klar'ig'i. Cert'e la leg'int'o ne rajt'os asert'i, ke li kon'as nun ĝis'fund'e tiu'n tem'o'n. Sed mi est'os traf'int'a mi'a'n cel'o'n, se mi pov'is el'vok'i ĉe kelk'a'j sam'ide'an'o'j la dezir'o'n, pli detal'e stud'ad'i la tem'o'n, kaj se mi pov'is ili'n proviz'i por tiu stud'ad'o.
Mi opini'as est'i prav'a, rimark'ig'ant'e, ke oni trov'os en la al'don'o'j, krom bibliografi'o, inform'o'j'n pri la inter'naci'a organiz'ad'o por la stud'ad'o kaj aplik'ad'o de Psikagogio (Institut'o k.t.p.) kaj fin'e teknik'a'n termin'ar'o'n. Oni ebl'e mir'os, trov'ant'a kelk'foj'e en tiu termin'ar'o du vort'o'j'n anstataŭ unu, – precip'e ĉe la german'a'j vort'o'j. En tiu'j okaz'o'j oni sci'u, ke nur la unu'a vort'o est'as teknik'a; la du'a est'as vort'o el la komun'a lingv'o, kies signif'o est'as pli-mal'pli proksim'a, kaj kiu'n Centr'a Komitat'o de la Esperant'o-Mov'ad'o pet'is mi'n al'don'i al mi'a vort'ar'et'o, por pli'facil'ig'i la kompren'o'n al la ne'fak'an'o'j.
Ĝenevo, en Septembr'o 1926.
C. Baudouin
Se oni serĉ'as en grek'a vort'libr'o la vort'o'n psikhagogos, oni rimark'as, ke tiu vort'o hav'as mult'a'j'n signif'o'j'n. Ĝi nom'as la ofic'o'n de la mit'ologi'a boat'ist'o Kar'o'n, kiu konduk'as la anim'o'j'n en la infer'o'j'n. Ĝi signif'as ankaŭ “de'log'ant'o”, “par'ig'ist'o” k.t.p.Sed trankvil'iĝ'u! Ni ne alud'as tiu'j'n signif'o'j'n, parol'ant'e hodiaŭ pri “psikagogio”.
Ne est'as mi'a dezir'o, inform'i vi'n pri la art'o, send'i person'o'j'n en la ali'a'n mond'o'n, aŭ pri la art'o de de'log'ad'o. Ni kompren'as nur tiu'n vort'o'n laŭ ĝi'a kun'met'o: Ĝi signif'as laŭ'vort'e “La ag'ad'o konduk'i anim'o'n” t.e. la scienc'o aŭ, se vi prefer'as, la art'o de la mem'disciplin'o: art'o oft'e preter'las'it'a de la moral'ist'o'j, ĉar ili dir'as al ni, kio'n ni dev'as far'i, sed ne ĉiam montr'as al ni, kiel ni pov'as ĝi'n far'i, kaj tio ne est'as mal'pli grav'a.
Oni ne ĉiam tio'n far'as, kio'n oni vol'as, eĉ se neni'u ekster'a mal'help'aĵ'o bar'as. Ĉu tio ne signif'as, ke intern'a'j bar'o'j ekzist'as?
Ili ekzist'as efektiv'e, ĉar ni posed'as natur'o'n, kiu'n modif'i ne est'as ebl'e per nur'a decid'o. Produkt'o de ni'a'j medi'o kaj hered'aĵ'o, viv'ant'a resum'o de ni'a kaj de ras'a est'int'ec'o, ni'a natur'o est'as tio, kio ni'n est'ig'as kaj sam'temp'e mal'help'as.
Tia'manier'e ni'a korp'o, kiu est'as ni mem, est'as sam'temp'e pez'aĵ'o, kiu'n ni dev'as tren'i, kiu ni'n lig'as al la ter'o. Mult'a'j hom'o'j rev'is pri flug'ad'o, sed oni nur post jar'cent'o'j el'pens'is rimed'o'n kaj pov'is per scienc'a'j mekanism'o'j kontraŭ'star'i ni'a'n pez'ec'o'n. Nu, inter vol'i kaj pov'i ekzist'as la sam'a diferenc'o kiel inter flug'rev'o kaj aviad'o.
Ni'a natur'o est'as, laŭ psikologi'a termin'ar'o, la fask'o de ni'a'j tendenc'o'j, t.e. de ĉiu'j ni'a'j inklin'o'j, kiu'j instig'as ni'n, i'o'n cel'i aŭ evit'i, eĉ se prudent'o aŭ dev'o ali'e decid'as. Ĉiu tendenc'o pov'as kresk'i ĝis pasi'o, kies karakter'o'n de fatal'ec'o kaj kap'turn'ig'o oni oft'e kaj traf'e pri'skrib'is. Kontraŭ pasi'o – ĉu pasi'o al vin'o, ĉu al am'o, ĉu al ambici'o – prudent'o kaj maksim'o'j est'as plej oft'e sen'pov'a'j kaj simil'as kelk'a'j'n gut'o'j'n da sankt'ig'it'a akv'o sur brul'ant'a'n dom'o'n. Eĉ en mal'pli ekstrem'a'j kaz'o'j ni'a'j inklin'o'j tamen ni'n for'tir'as, kaj tiu vort'o “inklin'o” mem en'ten'as esprim'o'plen'a'n figur'o'n: Dum pasi'o mal'ferm'as sub ni'a'j pied'o'j kap'turn'ig'a'j'n fend'eg'o'j'n, ni'a'j inklin'o'j est'as dekliv'o'j, kie ni glit'as laŭ ni'a natur'a pez'o, kaj tiu pli mild'a al'log'o est'as kelk'a'foj'e pli perfid'a. Volupt'o ne est'as mal'pli glit'ig'a ol am'o, kaj ĝu'a nenio'n'farad'o est'as pli perfid'a ol konstern'eg'a mal'esper'o.
La radik'o'j de ni'a'j tendenc'o'j est'as profund'a'j. Ili est'as unu'e instinkt'o'j, kaj precip'e la ĉef'a'j instinkt'o'j, kiu'j cel'as la konserv'ad'o'n de individu'o aŭ spec'o (trink'o kaj manĝ'o, seks'o, batal'o, koler'o, tim'o) – unu'vort'e de la tut'a “hom'a best'o”, kiu sufiĉ'e bon'e fart'as.
Sur tiu komun'a trunk'o greft'iĝ'as ĉiu'j tendenc'o'j nom'at'a'j deriv'a'j, pli propr'a'j al ĉiu hom'o apart'e. Ili'n ceter'e est'ig'as nur komplik'iĝ'o de la unu'a'j, ili'n nutr'as la sam'a fortik'a suk'o. Ili star'ig'as ni'a'n karakter'o'n kiel produkt'o'n de ni'a'j ec'ar'o, medi'o, eduk'ad'o. Ili est'as ni'a'j person'a'j em'o'j, propr'a'j bezon'o'j (oft'e ver'dir'e imag'a'j bezon'o'j): – em'o al ĉas'o, lud'o, tualet'o, danc'o, vojaĝ'o'j. Mult'e de tiu'j inklin'o'j, kvankam tre sen'kulp'a'j je si mem, pov'as en iu'j okaz'o'j far'iĝ'i pek'o aŭ danĝer'o.
Tio ĉio, kio'n ni pov'as nom'i “ni'a natur'o”, est'as tre'eg'e fort'ig'at'a de kutim'o, tiu “du'a natur'o”. Ĉiu ripet'it'a ag'o inklin'as far'iĝ'i kutim'o, kaj la kutim'a ag'o el'montr'iĝ'as pli kaj pli sen'pen'a, far'iĝ'as fin'e ne'kontraŭ'star'ebl'a. Nu, ĉar ni natur'e em'as ripet'i ag'o'j'n est'ig'at'a'j'n de ni'a'j instinkt'o'j kaj tendenc'o'j, rezult'as, ke ĉiu'j instinkt'o'j aŭ tendenc'o'j star'ig'as kutim'o'j'n, kiu'j fort'ig'as ili'n kaj kre'as kun ili ne'dis'ig'ebl'a'n tut'o'n.
Sci'i, laŭ kiu proporci'o tendenc'o natur'a kaj kutim'o respektiv'e part'o'pren'as en iu ag'ad'o, ne ĉiam est'as facil'e. Oft'e Ia part'o de kutim'o ne est'as mal'plej grav'a: ekzempl'e en em'o'j al tabak'o aŭ drink'ad'o. Sed ĉiu'okaz'e est'as cert'e, ke kutim'o mir'ig'e help'as tendenc'o'n; la du'a kaj la unu'a natur'o'j perfekt'e inter'konsent'as por ni'n sklav'ig'i.
Feliĉ'e ni hav'as la pov'o'n, kontraŭ'star'ig'i kutim'o'n al kutim'o, akir'i nov'a'n kutim'o'n per ripet'ad'o de iu ag'o; precip'e per tiu kurb'a voj'o ni sukces'as reg'i kaj orient'i ni'a'j'n tendenc'o'j'n. Oni preskaŭ rajt'as dir'i, ke ĉiu eduk'ad'o konsist'as el akir'o de kutim'o'j. Tial ĉiu eduk'ad'o est'as ekzerc'ad'o. La eksperiment'a psikologi'o pov'is star'ig'i “leĝ'o'n de ekzerc'o”
kun kurb'aĵ'o'j kaj formul'o'j, kiu'j klar'e montr'as, je kiu'j proporci'o'j, per ekzerc'ad'o, ag'o far'iĝ'as pli rapid'a, t.e. pli facil'a. Eduk'ad'o de vol'o ne escept'iĝ'as el tiu leĝ'o, kaj unu el la plej el'prov'it'a'j maksim'o'j sur tiu kamp'o konsil'as al ni regul'a'n ekzerc'ad'o'n.
Oni ne nur ne far'as ĉiam tio'n, kio'n oni vol'as, sed oni ankaŭ ne ĉiam pens'as kiel oni vol'as. Neni'o el'glit'as pli facil'e ol la faden'o de ni'a'j ide'o'j. Tie ĉi valid'as la leĝ'o'j pri “asoci'ad'o de ide'o'j”. Ĉiu ide'o, imag'aĵ'o el'vok'as ali'a'n. tiu ĉi de'nov'e ali'a'n. Tio ŝajn'as burlesk'a lud'o, kiu obe'as nek prudent'o'n, nek vol'o'n. Se ni vol'as iom fiks'i ni'a'n mens'o'n al ia sam'a ide'a, tiu ĉi tuj el'glit'as kiel akv'o inter fingr'o'j.
Oni re'dir'as oft'e al ni, ke la direkt'ad'o de ni'a'j pens'o'j est'as la il'o por ni'a si'n'reg'ad'o. Sed oni ne sufiĉ'e dir'as al ni, kiel direkt'i ni'a'j'n pens'o'j'n. Kaj oni ne ĉiam klar'e kompren'as ver'aĵ'o'n, al kiu la nun'a psikologi'o konduk'as. Ĝi est'as, ke la fort'o'j, kiu'j el'glit'ig'as el ni'a kontrol'o ni'a'j'n ag'o'j'n, est'as la sam'a'j, kiu'j el'glit'ig'as el ĝi ni'a'j'n pens'o'j'n. Ĉar la psik'analiz'ist'o'j el'trov'is leĝ'o'n fundament'a'n de la asoci'ad'o de ide'o'j: ke ni'a'j ide'o'j, kiam ni ne vol'e direkt'as ili'n, laŭ'ir'as dekliv'o'n est'ig'it'a'n de ni'a'j sent'o'j, sekret'a'j dezir'o'j, unu'vort'e tendenc'o'j. Do, tendenc'o'j direkt'as sam'e ni'a'j'n pens'o'j'n kaj ag'o'j'n.
Tial, se ni for'don'as ni'n el rev'o, ni konstru'as ni'a'j'n “kastel'o'j'n en aer'o”; ni'a imag'o real'ig'as ni'a'j'n dezir'o'j'n, eĉ oft'e dezir'o'j'n de ni mem ne'kon'at'a'j'n.
Est'as traf'e, dir'i, ke la ŝlos'it'o de ni'a'j ag'o'j konsist'as el ni'a'j pens'o'j; sed oni nur tiel prokrast'as la problem'o'n, oni ne solv'as ĝi'n, se oni ne don'as al ni ankaŭ la rimed'o'n por direkt'i ni'a'j'n pens'o'j'n.
Oni dev'as tie ĉi krom'e rimark'i, ke ni hav'as pens'o'kutim'o'j'n, sam'e kiel ag'o'kutim'o'j'n. Tial la sam'a'j leĝ'o'j pri kutim'o kaj ekzerc'ad'o est'as valid'a'j egal'e en direkt'ad'o de ni'a'j pens'o'j kaj de ni'a'j ag'o'j.
Ni'a'j ide'asoci'o'j ankaŭ far'iĝ'as kutim'a'j per ripet'ad'o.
Efektiv'e oni instig'as aplik'i tiu'n leĝ'o'n, kiam oni konsil'as ripet'i ĉiu'tag'e cert'a'j'n ekzerc'o'j'n sam'hor'e kaj se ebl'e sam'lok'e. Tiu konsil'o, kiu pov'as ŝajn'i iom superstiĉ'a, est'as fakt'e tre psikologi'a kaj taŭg'as por ĉiu'spec'a, sed precip'e por pens'a ekzerc'ad'o. La simil'ec'o de cirkonstanc'o'j mal'ferm'as al ni'a'j ide'asoci'o'j sam'a'n voj'o'n, kiu far'iĝ'as baldaŭ kutim'a; ni'a ekzerc'o est'as tiom pli facil'a; krom'e ni ne plu pov'as ĝi'n forges'i.
Konklud'e, “pens'i est'as pov'i” ne est'as pli ĝust'a formul'o ol “vol'i est'as pov'i”. Neces'e est'as, unu'e ekzerc'iĝ'i en pens'ad'o kiel en vol'ad'o.
Ĉiu'j etik'o'j cel'as tiu'n reg'ad'o'n de la tendenc'o'j per la vol'o; kelk'a'j el ili zorg'as pri la rimed'o'j kaj ekzerc'o'j, kiu'j ebl'e help'os al ni'a vol'o, pri la artifik'o'j, per kiu'j ni pov'as venk'i.
La precip'a'j filozofi'a'j aŭ religi'a'j doktrin'o'j pri saĝ'ec'o – Budh'ism'o, Stoik'ism'o, Krist'an'ism'o – konsider'is la demand'o'n el divers'a'j vid'punkt'o'j, kaj kelk'a'j modern'a'j doktrin'o'j...
“Christian scienc'e” (krist'an'a scienc'o) “New Thought”
(nov'a pens'o) al'port'is en la diskut'o'n kelk'a'j'n nov'a'j'n element'o'j'n ne egal'e valor'a'j'n. Ĉiu sistem'o proviz'is ni'a'n vol'o'n per iu metod'o por disciplin'ig'i ni'a'n natur'o'n. Nu, tiu'j metod'o'j, el kiu'j plur'a'j est'as mult'cent'jar'a'j, en'ten'as hom'a'n ver'ec'o'n, kiu est'as ĉiam aktual'a.
Sed ni ne interes'iĝ'as tie ĉi pri la doktrin'o'j mem, sed pri la mens'a'j si'n'ten'ad'o'j kaj metod'o'j, kiu'j'n ili propon'as al ni, por ni'n help'i en ni'a lukt'o kontraŭ ni mem. Ne la etik'o'j est'os la objekt'o de ni'a stud'o, sed la teknik'o'j de la mem'disciplin'o. Ni ne konsult'as la etik'o'j'n, kiam ili dir'as, kio'n ni dev'as far'i, sed kiam ili montr'as, kiel ni pov'as tio'n far'i.
Kompren'ant'e ni'a'n cel'o'n, oni ne mir'os, ke ni konsider'as nur kelk'a'j'n doktrin'o'j'n, kiu'j laŭ ni'a opini'o konsil'as la plej tip'a'j'n metod'o'j'n. Tial ni ne parol'as pri la grand'a'j modern'a'j filozof'o'j, eĉ ne pri Descartes aŭ Kant, ĉar ili'a filozofi'o est'as precip'e teori'a. Mal'e, ni konsider'os iom daŭr'e – kio ŝajn'as ebl'e mal'proporci'a – doktrin'o'j'n kiel Krist'an'a'n Scienc'o'n aŭ Nov'a'n Pens'o'n, kiu'j ne est'as tre original'a'j aŭ kern'ec'a'j sistem'o'j, sed kiu'j cel'as formul'i praktik'a'j'n regul'o'j'n, kies efik'ec'o'n spert'is mult'a'j person'o'j.
Ni parol'os post'e pri psik'o'terapi'o'j, t.e. metod'o'j, kiu'j'n la modern'a scienc'o star'ig'is, cel'ant'e kurac'ad'o'n de nerv'a'j mal'ord'o'j. Tiu'j metod'o'j koncern'as ni'a'n objekt'o'n, ĉar la nerv'a'j mal'ord'o'j est'as, laŭ iu vid'punkt'o, mal'san'o'j de la mem'disciplin'o. En tiu'j okaz'o'j, pli ol en iu ali'a, ni'a propr'a person'o mal'obe'as ni'n, kaj la plej bon'a filozofi'o mal'oft'e sufiĉ'as tiam por re'est'ig'i ni'a'n si'n'reg'ad'o'n. Mal'e, kiam metod'o sukces'as re'star'ig'i la mem'disciplin'o'n en tiu'j tre mal'facil'a'j kaz'o'j, oni pov'as dir'i, ke la taŭg'ec'o de tiu metod'o est'as spert'it'a, kaj oni rajt'as si'n demand'i, ĉu ĝi ne est'as ankaŭ aplik'ebl'a en la plej normal'a'j kaz'o'j. Tial ni ne mir'u, ke la precip'a'j nun'a'j psik'o'terapi'o'j (laŭ'raci'a persvad'ad'o, psik'analiz'o, mem'sugest'o), est'as rekomend'at'a'j ankaŭ kiel metod'o'j por eduk'ad'o, kaj ĉef'e por mem'eduk'ad'o.
Ŝajn'as al ni, ke tiu'j filozofi'a'j kaj religi'a'j doktrin'o'j unu'flank'e, tiu'j psik'o'terapi'o'j ali'flank'e est'as la precip'a'j font'o'j, el kiu'j oni dev'us ĉerp'i hodiaŭ, se oni dezir'as star'ig'i sistem'o'n de “vol'eduk'ad'o” aŭ, pli ĝust'e kaj larĝ'e dir'it'e, de psikagogio.
La budh'ism'a doktrin'o interes'as ni'n mult'e en ni'a nun'a stud'o, ĉar ĝi parol'as insist'e pri la rimed'o'j de liber'iĝ'o, t.e.
de si'n'reg'ad'o.
Nom'e Jog'a, disciplin'o tre praktik'a, sagac'a, eĉ real'ist'a, est'as el'pens'it'a de Hind'o'j.
Tiu disciplin'o cel'as precip'e koncentr'ig'o'n de la spirit'o.
La du vort'o'j Jog'a kaj koncentr'ig'o, laŭ la dir'o de jog'ist'o'j, est'as preskaŭ sam'senc'a'j. Ni leg'as ekzempl'e en la komenc'o de la sistem'o de Jog'a de Patanĵali: “Por ĝi'n provizor'e difin'i, Jog'a est'as koncentr'ig'o.’” (1) La Hind'o'j pri'skrib'as tiu'n stat'o'n laŭ rimark'ind'e preciz'a psikologi'o. Ili konsider'as spirit'o'n kiel sen'ĉes'a'n flu'o'n de ide'o'j, sent'o'j, imag'a'j bild'o'j; koncentr'ig'o est'as unu'e ag'o, kiu halt'ig'as tiu'n flu'o'n, kiu ten'as ide'o'n aŭ objekt'o'n sol'a en la rigard'o de ni'a atent'o. Tiu'n koncentr'ig'o'n la Hind'o'j oft'e simbol'ig'is per la labor'o de la sag'far'ist'o, kiu neni'o'n vid'as krom si'a task'o.
Sed tio est'as nur la unu'a paŝ'o, kaj koncentr'ig'o aper'as en mult'a'j form'o'j kaj grad'o'j, kiu'j'n la majstr'o'j de Jog'a tre zorg'em'e pri'skrib'as.
Oni pov'as unu'e diferenc'ig'i divers'a'j'n spec'o'j'n de koncentr'ig'o: laŭ en'hav'o, laŭ la objekt'o, kiu'n ili traf'as (ekzempl'e objekt'o'n materi'a'n aŭ spirit'a'n). Oni pov'as ankaŭ klas'ig'i koncentr'ig'o'j'n laŭ ili'a form'o.
Koncentr'ig'o est'as komenc'e konsci'a pri si'a objekt'o, sed pov'as fin'e iĝ'i sen'konsci'a. Tiu'n du'a'n stat'o'n, kiu'n ni pov'as kompren'i, kompar'ant'e ĝi'n iom kun hipnot'a stat'o, traf'as la jog'ist'o, la en'sekret'ig'it'o. En tiu stat'o, koncentr'ig'o reg'as ankaŭ la sub'konsci'o'n. La Jog'a eĉ asert'as, ke la mens'a stat'o de la dorm'o est'as reg'ebl'a per koncentr'ig'o. Unu'vort'e, kiu'j ajn est'as ni'a'j pens'o'j, ĉu ili aparten'as al konsci'o aŭ al sub'konsci'o, ĉu al dorm'o aŭ al mal'dorm'o: ni hav'as la pov'o'n, per koncentr'ig'o halt'ig'i ili'a'n flu'o'n, moder'ig'i ili'a'j'n balanc'iĝ'ant'a'j'n ond'o'j'n.
Do koncentr'ig'o hav'as grad'o'j'n, kaj post'e oni propon'as al ni iom ali'a'n klas'ig'o'n, kiu cel'as est'i precip'e grad'a skal'o. La unu'a grad'o konsist'as el nur'a fiks'ad'o de atent'o al iu objekt'o, kiu dev'as okup'i ni'a'n pens'o'n tiel, ke ni hav'u nur unu ide'o'n en la mens'o (“atent'o'fiks'ad'o”). En la sekv'ant'a grad'o unu ide'o dev'as far'iĝ'i la centr'o, la fokus'o, ĉirkaŭ kiu si'n ord'ig'os mult'a'j pens'o'j divers'a'j, sed ĉiam rilat'a'j al la centr'a (“konsider'ad'o”). Tio est'as ver'e laŭ'grad'e pri'skrib'it'a, ĉar est'as cert'e pli facil'e, halt'ig'i tut'e la spirit'o'n, ol permes'i al ĝi kelk'a'j'n mov'a'j'n, mal'permes'ant'e ĉiu'j'n ali'a'j'n. Fin'e, en la tri'a grad'o, ĉiu disting'ec'o inter konsider'ad'o kaj ties objekt'o mal'aper'as; objekt'o kaj konsider'ad'o nun ŝajn'as est'i nur unu (“koncentr'ig'o ĝust'e nom'at'a”) (2) .
Ni ver'ŝajn'e rajt'as kompar'i tiu'n tri'a'n stat'o'n kun tiu, kiu'n la krist'an'o'j nom'as ekstaz'o. Oni ali'flank'e sci'as, ke la art'ist'o'j oft'e pri'skrib'is la art'a'n konsider'ad'o'n kiel stat'o'n iom simil'a'n je ekstaz'o, kaj en kiu subjekt'o kaj objekt'o ne plu est'as disting'ebl'a'j. Tiu'n simil'ec'o'n ankaŭ la Hind'o'j ek'rimark'is.
”Ni memor'ig'u, – skrib'is nun'temp'a Hind'o, Ananda Koomarasvami – ke la cel'o de Jog'a est'as mens'a koncentr'ig'o tiel ekstrem'a, ke oni forges'u ĉiu'n disting'o'n inter subjekt'o kaj objekt'o de la konsider'o. Ĝi ebl'ig'as traf'i harmoni'o'n aŭ spirit'a'n unu'ec'o'n. Oni baldaŭ ek'kon'is, ke koncentr'ig'o ĉe art'ist'o est'as sam'natur'a.’’ (3) Ekzist'as en la Jog'a ver'e metod'a lern'ad'o de medit'ad'o.
La disĉipl'o medit'os ĉiu'tag'e, t.e. li rezerv'os ĉiu'tag'e moment'o'n, unu'e tre mal'long'a'n kaj post'e pli kaj pli long'a'n, por direkt'i si'a'n pens'o'n al ĉiu'j aspekt'o'j de iu demand'o, ne permes'ant'e, ke ĝi mal'proksim'iĝ'u, kaj ne help'at'e de skrib'ad'o. Simil'a'n disciplin'o'n oni propon'as al ni por eduk'i memor'o'n: ni ĉiu'vesper'e re'pas'ig'u mens'e ĉiu'j'n okaz'int'aĵ'o'j'n de Ia tag'o, komenc'ant'e ĉe la last'a'j, kaj neniam preter'las'ant'e ili'a'n lini'o'n; tiel kutim'iĝ'int'e re'star'ig'i mens'e unu tag'o'n, la memor'kapabl'o pli'fort'ig'it'a pov'os re'supr'e'n'ir'i ĉiam pli mal'proksim'e'n la temp'o'flu'o'n.
Jog'a ne forges'as cert'a'j'n konsil'o'j'n rilat'e al la pur'e korp'a'j afer'o'j.
Ĝi ŝat'as tre'eg'e la ekzerc'o'j'n de spir'ad'o, kiu'j iĝ'is de'nov'e laŭ'mod'a'j en la modern'a “korp'a kultur'o”, sed kiu'j'n la jog'ist'o'j precip'e konsider'as kiel help'o'n al la spirit'a kultur'o kaj rimed'o'n por pli'facil'ig'i koncentr'ig'o'n. Sci'ant'e hodiaŭ, kiel streĉ'a est'as la rilat'o inter spir'ad'o kaj atent'o, ni kompren'as Ia prav'ec'o'n de tiu ide'o.
La jog'ist'o traf'as “star'em'o'n” per “for'puŝ'o kaj re'ten'o de la spir'o” (4) . Tio alud'as mal'rapid'a'j'n kaj profund'a'j'n spir'o'j'n, kun ĝi'a'j tri si'n'sekv'a'j moment'o'j de en'spir'o, re'ten'o, el'spir'o.
Oni pri'skrib'is akurat'e al ni la kondiĉ'o'j'n de daŭr'o kaj nombr'o, kiu'j taŭg'as por tiu'j spir'o'j, sed la precip'a kondiĉ'o est'as grad'a pli'grand'ig'o de daŭr'o (5) . Oni asert'as, ke per tiu praktik'ad'o “ni'a spirit'a organ'o far'iĝ'as kapabl'a por fiks'ad'o de atent'o” (6) .
Ali'a'j regul'o'j koncern'as la diet'o'n. Ili'a princip'o, cert'e tre raci'a, est'as si'n'de'ten'o de ekscit'ant'a'j nutr'aĵ'o'j. Iom grav'a'j montr'iĝ'as la stat'o kaj si'n'ten'o de la korp'o dum la ekzerc'o'j: si'n'ten'o taŭg'as, kiam ĝi est'as konform'a al la du princip'o'j de star'em'o kaj sen'pen'ec'o. Koncentr'ig'o de la sent'il'a atent'o pov'as help'i al spirit'a koncentr'ig'o. Inter la unu'a'j ekzerc'o'j oni konsil'as al ni fiks'ad'o'n de okul'o'j al lamp'o, gem'o, astr'o, eĉ al iu ajn objekt'o. Jog'a precip'e rimark'ig'is la ebl'ec'o'n, uz'i fiks'ad'o'n de la rigard'o al bril'ant'a punkt'o (kaj tio iĝ'os unu el la ĉef'a'j proced'o'j de la modern'a hipnot'ism'o).
La hind'o'j konsil'is kelk'a'j'n proced'o'j'n ver'e hipnot'a'j'n: ĉu la vaz'o'n plen'a'n de akv'o, ĉu la metal'glob'o'n, lok'it'a'n inter ambaŭ okul'o'j, ĉu la fajr'o'n, kiu'n oni dev'as rigard'i tra pingl'o'tru'o.
Sed ĉiu apart'a proced'o est'as mal'pli grav'a ol la princip'o, kies ĉiu'j est'as aplik'aĵ'o'j.
Kombin'o de muskol'a mal'streĉ'ad'o kun la hipnot'a'j proced'o'j rezult'as per tut'e special'a stat'o de korp'a kaj mens'a star'em'o. Jog'a ek'kompren'is la valor'o'n de tiu stat'o de trankvil'ec'o, ricev'em'o, sen'klopod'ec'o, kiu'n tre modern'a'j metod'o'j tiel insist'e kaj ne ĉiam hav'as la pov'o'n, kontraŭ'star'ig'i kutim'o'n al kutim'o, akir'i nov'a'n kutim'o'n per ripet'ad'o de iu ag'o; precip'e per tiu kurb'a voj'o ni sukces'as reg'i kaj orient'i ni'a'j'n tendenc'o'j'n. Oni preskaŭ rajt'as dir'i, ke ĉiu eduk'ad'o konsist'as el akir'o de kutim'o'j. Tialtiel kompetent'e rekomend'as kiel tiu'j antikv'a'j majstr'o'j. Ĝi sci'as, ke tiu stat'o ne est'as nur pasiv'a kaj negativ'a, sed ke tiu “trankvil'kapabl'o”, t.e. kapabl'o inter'romp'i la spirit'a'n ag'em'o'n, est'as ankaŭ tre pozitiv'a ag'o, kiu'n oni pov'as reg'i nur post pacienc'a ekzerc'ad'o.
Tiu “trankvil'kapabl'o” simil'as la “mens'a'n kontrol'o'n”, kiu cel'as mal'permes'i la en'ir'o'n de ni'a mens'o en mal'dezir'ind'a'j'n ide'o'j'n. Kiu sci'pov'as inter'romp'i si'a'n pens'o'n kaj ĝi'n kvazaŭ mal'plen'ig'i, tiu sci'pov'os ver'ŝajn'e ankaŭ ĝi'n subit'e halt'ig'i kaj direkt'i ali'flank'e'n. Tie est'as du aspekt'o'j de simil'a si'n'ten'ad'o.
Napoleono, kies ekzempl'o si'n ĉiam al'trud'as, kiam en'i parol'as pri koncentr'ig'o, est'is rimark'ind'a pro si'a kapabl'o, ten'ad'i en'mens'e unu ide'o'n ekskluziv'e. Li'a'j ide'o'j, laŭ li'a propr'a dir'o, est'is ord'ig'it'a'j kiel en mult'a'j tir'kest'o'j; kaj li al'don'as: “Se mi vol'as ek'dorm'i, mi ferm'as ĉiu'j'n tir'kest'o'j'n.”
Ambaŭ fakt'o'j streĉ'e inter'rilat'as, kaj oni per tio kompren'as, ke la trankvil'kapabl'o est'as ver'e io pozitiv'a. Ĝi est'as ali'a aspekt'o de tiu brid'o- kaj halt'ig'o- kapabl'o, kiu'n oni hodiaŭ unu'anim'e konsider'as kiel baz'o'n de la vol'o mem.
La kontrol'o, kiu'n ni tiel akir'as, ebl'ig'os, ke ni rifuz'u ekzempl'e koler'a'n ek'mov'o'n aŭ mal'traf'a'n emoci'o'n, kiam ni sent'as, ke ĝi est'as tuj minac'a. Ni deklin'os flank'e'n bat'o'n, de'ven'ant'a'n de iu mal'san'o, mal'sukces'o, mal'just'aĵ'o aŭ pen'ig'a okaz'o. Ni ne bezon'os lukt'i front'e, ni nur inter'romp'os ni'a'n pens'o'n por komunik'i al ĝi nov'a'n direkt'o'n.
Sam'manier'e ni venk'os ĉiu'n volupt'em'o'n: mal'pli re'puŝ'ant'e la objekt'o'j'n de Ia dezir'o, mal'pli streĉ'ant'e ni'n kontraŭ la tent'ad'o, ol halt'ig'ant'e ni'a'n imag'o'n, tuj kiam ĝi vag'as en la danĝer'a region'o.
Por akir'i tiu'n kontrol'o'n, oni dev'os ĝi'n ekzerc'i ĉiu'tag'e.
Jog'a krom'e rekomend'as, kiel help'o'n, cert'a'j'n filozofi'a'j'n medit'ad'o'j'n pri la ĝis'fund'a vant'ec'o de la aĵ'o'j, kiu'j ni'n traf'as kaj emoci'ig'as; ni dev'os pens'i, ke ĉiu'j “form'it'aĵ'o'j”, kiu'j'n ni nom'as est'aĵ'o'j aŭ okaz'o'j, est'as tut'e moment'a'j el'montr'aĵ'o'j, est'as ver'dir'e fantom'o'j sen iu real'ec'o. La sol'a real'aĵ'o est'as la unik'a est'aĵ'o, kiu est'as kondiĉ'o kaj baz'o de tiu'j el'montr'aĵ'o'j. Cert'e mens'a kontrol'o est'as ebl'a, sen help'o de tia'j spekulativ'o'j, sed por la mens'o'j, em'a'j al tia pens'ad'o, ili est'as sen'dub'e apog'il'o tre util'a en la lukt'o kontraŭ la impres'o'j. Ni vid'os post'e, ke la stoik'an'o'j praktik'is simil'a'j'n pri'pens'o'j'n. La sam'a'n help'o'n konsil'as ankaŭ Tolstoj, per esprim'manier'o pli kutim'a al ni: “En la moment'o'j de pasi'o, la sol'a rimed'o por ni'n venk'i est'as, detru'i la iluzi'o'n, ke ni mem sufer'as aŭ dezir'as; dis'ig'i ni'a'n ver'a'n Mi de la mal'klar'a'j kaj tumult'a'j ond'o'j de pasi'o (7) .”
Sed precip'e per koncentr'ig'o metod'a kaj trankvil'e obstin'a, Jog'a aspir'as konduk'i si'a'n disĉipl'o'n al la liber'iĝ'o, “ĉar por tiu, kiu ne hav'as koncentr'ig'o'n, pac'o ne ekzist'as (8) ”.
Unu el la plej rimark'ind'a'j princip'o'j de la antikv'a, t.e.
grek'a-roman'a, filozofi'o konsist'as el la ĉef'a grav'ec'o al'juĝ'it'a al raci'o kaj kon'o kiel fundament'o'j de etik'o.
Sokrat'o, pli ol iu ali'a, atent'ig'is pri tiu intim'a parenc'ec'o inter saĝ'ec'o kaj kon'o. La mal'bon'o est'as nur erar'o, kaj hom'o, kiu sci'as, – cert'e ne, kiu vort'e, sed kiu fakt'e kaj profund'e sci'as, kiu tut'e penetr'iĝ'as per kon'o, – tiu est'as ankaŭ nepr'e virt'ul'o.
Laŭ la stoik'an'o'j, la ag'o prav'a bezon'as unu'e kon'o'n kiel ebl'e plej vast'a'n, ĉar ni est'as solidar'a'j en ĉio. Sed ĝi bezon'as ankaŭ ali'a'n kondiĉ'o'n, kiu'n Sokrat'o ebl'e ne sufiĉ'e ŝat'is, kaj pri kiu la stoik'an'o'j mult'e insist'os: la lern'ad'o'n, ag'i laŭ tio, kio'n oni sci'as.
“Vi ne est'as komenc'int'a skrib'i kaj leg'i, antaŭ ol vi tio'n ek'lern'is; la sam'o est'as tiom pli prav'a pri la art'o, bon'e viv'i.” (9) Stoik'ism'o est'as efektiv'e, antaŭ ĉio, fort'a disciplin'o, mir'ig'a eduk'ad'o de la energi'o. Pro tio Stoik'ism'o inter ĉiu'j antikv'a'j filozofi'o'j interes'os ni'n tie ĉi.
Unu el la fundament'a'j maksim'o'j de tiu'j filozof'o'j est'as, ke ni dev'as ĝis'fund'e kompren'i kaj sent'i la disting'ec'o'n inter tio, kio de'pend'as de ni, kaj tio, kio ne de'pend'as de ni.
Cert'a'j aĵ'o'j tut'e ne de'pend'as de ni, ĉu ili est'as produkt'o de Di'o aŭ de atom'o'j; ali'a'j'n aĵ'o'j'n ni pov'as modif'i. Al tiu fundament'a kon'o ni dev'as konform'ig'i ni'a'j'n dezir'o'j'n.
“Ne pet'u, ke la okaz'o'j si'n ord'ig'u laŭ vi'a'j dezir'o'j, sed konform'ig'u vi'a'j'n dezir'o'j'n al la okaz'o'j: tio est'as la rimed'o por est'i feliĉ'a.” (Epiktet'o.) (10) Ni dev'as neni'o'n van'e far'i: dezir'i kaj ag'i nur laŭ la ebl'o, ne ĵet'i la kap'o'n antaŭ'e'n al la mur'o, kiu'n ĝi cert'e ne pov'as romp'i, sed kiu pli konjekt'ebl'e romp'us ĝi'n: tio est'as sen'dub'e grav'a ŝpar'o de ni'a'j fort'o'j. La modern'ul'o'j dir'us volont'e, ke tio est'as “Tajlor'ism'o” de la spirit'a energi'o.
—“Kiom da temp'o tiu gajn'as, kiu ne atent'as pri tio, kio'n la proksim'ul'o far'as, dir'as aŭ pens'as, sed nur pri si'a'j propr'a'j ag'o'j, por ig'i ili'n just'a'j kaj sankt'a'j! Ni neniam rigard'u ĉirkaŭ ni, dir'is Agatono, ni ne atent'u la mal'bon'a'j'n mor'o'j'n de la ali'a'j, sed ni ir'u ĉiam rekt'e antaŭ'e'n, ne rigard'et'ant'e tie'n ĉi kaj tie'n (11) .”
Tiu'n ŝpar'o'n ni baz'os, ne nur sur la krud'a disting'o inter ebl'aĵ'o kaj ne'ebl'aĵ'o, sed ankaŭ sur la kompar'a valor'o de la ag'o'j: “Neces'e est'as por vi, memor'i, ke vi dev'as zorg'i pri ĉiu ag'o, proporci'e al la ind'ec'o de la cel'o, ĉar tiel vi ne bedaŭr'os, est'i okup'it'a'j mal'konven'e pri vant'aĵ'o'j (12) .”
Est'as simil'e nur'a mal'ŝpar'em'o, el'spez'i ni'a'j'n fort'o'j'n traf'e-mal'traf'e.
“Est'as mal'saĝ'e, pen'ad'i dum la tut'a viv'o, sen iu cel'o, al kiu oni rilat'ig'u ĉiu'j'n ek'mov'o'j'n de la kor'o kaj ĝeneral'e ĉiu'j'n pens'o'j'n (13) .”
Ali'flank'e bedaŭr'o kaj mem'riproĉ'o, mem'turment'o'j pri est'int'aĵ'o, kiu'n ni ne plu pov'as modif'i, ankaŭ lok'iĝ'as inter la dezir'o'j rilat'a'j al tio, kio ne de'pend'as de ni. Tio ankaŭ est'as sen'util'a el'spez'o de l’ energi'o. Ni zorg'u por ag'i pli bon'e, sed ne bedaŭr'eg'u, est'i ag'int'a'j mal'bon'e. Jam la mal'nov'a poet'o kaj saĝ'ul'o Fokilido est'is dir'int'a: “Est'int'a'j mal'bon'o'j ne mal'trankvil'ig'u ci'a'n anim'o'n. Est'as ne'ebl'e, ke far'it'aĵ'o ne est'u far'it'a.” (14) Sam'signif'e Mark-Aŭrelo ni'n admon'as: “Ne tro pri'zorg'u, ne perd'u kuraĝ'o'n, ne koler'u kontraŭ vi mem, se ĉiu'j ag'o'j vi'a'j ne ĉiam konform'iĝ'as al vi'a'j bon'a'j princip'o'j. Ĉu vi iom for'las'is ili'n? Nu re'ven'u al ili, est'u kontent'a, est'i oft'e ag'int'a pli ind'e al hom'o, kaj am'i ĉiam tiu'n filozofi'o'n, al kiu vi al'proksim'iĝ'as.” (15)
La sam'a princip'o est'as ankaŭ aplik'ebl'a al la reg'ad'o de ni'a imag'o.
Ni dev'as demand'i ni'n en ĉiu okaz'o: “Ĉu tio ne est'as sen'util'a? Ne nur sen'util'a'j'n ag'o'j'n, sed ankaŭ sen'util'a'j'n imag'aĵ'o'j'n oni dev'as for'ig'i; ĉar se oni rev'as pri neni'o sen'util'a, oni ankaŭ neni'o'n tia'n far'os.” (Mark-Aŭrelo.) (16)
Imag'o kaj opini'o precip'e de'pend'as de ni. “Kiam oni ne hav'as tio'n, kio'n oni ŝat'as, oni dev'as ŝat'i tio'n, kio'n oni hav'as.”
Tiel instru'as popol'a maksim'o. La stoik'an'o'j sam'e pens'as, nur iom pli nobl'e. Anstataŭ ol ĝem'i, kiam ni ne pov'as modif'i ni'a'n sort'o'n, kial ni ne ek'lern'as ĝi'n ŝat'i? Ĉar feliĉ'o kaj mal'feliĉ'o est'as grand'a'part'e produkt'o'j de imag'o kaj opini'o.
“Ne la aĵ'o'j – dir'as Epiktet'o – mal'trankvil'ig'as la hom'o'j'n, sed ili'a opini'o pri la aĵ'o'j. Mort'o ekzempl'e ne est'as mal'bon'o; se ĝi est'us mal'bon'a, ĝi est'us aper'int'a tia al Sokrat'o. Nur ni'a opini'o pri la mort'o ig'as ĝi'n tiam terur'a (17) .”
“Memor'u, ke la ofend'o konsist'as nek el 1a insult'o, nek el la frap'o'j, kiu'j'n vi ricev'as, sed el vi'a opini'o. Do kiam iu koler'ig'as vi'n, sci'u, ke ne tiu hom'o vi'n incit'as, sed vi'a opini'o pri tiu hom'o. Tial klopod'u precip'e por ne permes'i, ke la vant'aĵ'o'j de vi'a imag'o mal'pac'ig'u vi'n; ĉar se vi iam temp'o'n gajn'as, se vi akir'as iom da prokrast'o, vi ating'os pli facil'e si'n'reg'ad'o'n.” (18) La kapabl'o, direkt'i opini'o'n kaj imag'o'n, est'as grav'a privilegi'o de l’ hom'o.
“Neniam fier'eg'o'n ĉerp'u el ia ekster'a favor'aĵ'o. Se ĉeval'o dir'us fanfaron'ant'e: mi est'as bel'a – tio est'us toler'ebl'a, sed vi, kiam vi fanfaron'as, ĉar vi hav'as bel'a'n ĉeval'o'n, vi sci'u, pri kio vi fanfaron'as. Nu, kio tie ĉi aparten'as al vi? Nur la uz'o de vi'a imag'o. Do se vi ĝi'n regul'ig'i laŭ'natur'e sci'pov'as, vi tiam rajt'os vi'n glor'i, ĉar almenaŭ vi fier'os pri bon'o, kiu ver'e aparten'as al vi. (19) Mal'pli la okaz'o'j mem, ol ili'a imag'a pli'ampleks'ig'o kaŭz'as ni'a'j'n mal'feliĉ'o'j'n.
“Neni'o'n al'don'u al la unu'a inform'o de vi'a'j sent'il'o'j. Oni anonc'as al vi, ke iu kalumni'is vi'n; nur tio'n oni anonc'as al vi, sed oni ne dir'as, ke vi est'as traf'it'a per tio. Mi vid'as, ke mi'a infan'o est'as mal'san'a; ja, sed mi ne vid'as, ke est'as iu danĝer'o. Tiel pri ĉiu'j prezent'aĵ'o'j de la sent'il'o'j kontent'iĝ'u per ili'a unu'a aper'o; ne al'don'u vi mem i'o'n al ĝi en'mens'e, kaj neni'o est'os plu'e.” (20) “Koler'o kaj ĉagren'o, kiu'n ni ricev'as de la ag'o'j de ali'ul'o'j, est'as mal'bon'o, kiu ni'n mult'e pli real'e vund'as ol tiu'j koler'ig'ant'a'j aŭ ĉagren'ant'a'j ag'o'j per si mem.” (21) “Ĉio est'as nur opini'o, kaj opini'o de'pend'as de vi: vi rajt'as ĝi'n for'ig'i; kaj sam'e kiel ŝip'vetur'ant'o, kiu ter'pint'o'n preter'ir'is, vi tiam renkont'os veter'o'n seren'a'n, star'em'o'n, glat'a'n kaj kviet'a'n golf'o'n.” (22) Tiel la reg'ad'o de l’ opini'o est'as por ni la voj'o al liber'ig'o. Kaj tio, ali'lok'e, est'as esprim'at'a ankoraŭ pli lakon'e per tiu maksim'o: “For'ig'u la opini'o'n, kaj vi for'ig'as sent'o'n. For'ig'u: mi est'as vund'it'a, kaj vi for'ig'as la vund'o'n.” (23) Ekzempl'o tre oft'a de tiu imag'a pli'ampleks'ig'o, per kiu ni grav'ig'as la mal'feliĉ'a'j'n okaz'o'j'n, est'as ni'a kutim'o, tuj konsider'ad'i mens'e ili'a'j'n ebl'a'j'n sekv'o'j'n. Sed tiu'j sekv'o'j est'as nur ebl'a'j, ne cert'a'j; ili'n tut'e ne en'ten'as la okaz'o mem; ili almenaŭ ne est'as nun'a'j; nu, al ĉiu tag'o sufiĉ'as ĝi'a pen'o.
“Ne mal'trankvil'iĝ'u, imag'ant'e bild'o'n de vi'a tut'a viv'o est'ont'a. Neniam prezent'u al vi kun'e la mult'ec'o'n kaj grav'ec'o'n de vi'a'j probabl'a'j sufer'o'j. Sed tuj kiam okaz'as io al vi, ĉiu'foj'e demand'u vi'n: Kio est'as tie ne'toler'ebl'a? Ĉar vi hont'os, tio'n konfes'i. Post'e memor'u tiu'n ver'o'n, ke nek est'ont'ec'o nek est'int'ec'o vi'n traf'as, sed nur ĉiam est'ant'ec'o.
Sed est'ant'aĵ'o est'as preskaŭ neni'o, kiam oni atribu'as al ĝi nur la ĝust'a'n mezur'o'n, demand'ant'e al si'a anim'o riproĉ'e, ĉu ne pov'as ĝi el'port'i tiel et'a'n ŝarĝ'o'n.” (24)
Por modif'i ni'a'n opini'o'n pri io, ĉu sufiĉ'as tio'n vol'i? Ag'i kiel la vulp'o en la fabl'o, asert'ant'e, ke la ne'traf'ebl'a'j vin'ber'o'j est'as tro verd'a'j, ne est'as ĉiam facil'e.
Tie ĉi inter'help'as tre original'a stoik'a metod'o, kiu cel'as persvad'i ni'n, ke “la vin'ber'o'j est'as tro verd'a'j”, ke la objekt'o, kies mank'o sufer'ig'as ni'n,aŭ kiu ni'n ofend'as, incit'as, ne est'as ind'a, ni'n sufer'ig'i, ofend'i, incit'i.
Unu'vort'e, ni dev'as ating'i tiu'n konklud'o'n: “Ĝi est'as nur tio!”
La princip'o de tiu reg'ad'o de la opini'o konsist'as, se oni pov'as tiel dir'i, el mal'estim'ig'o per analiz'o. Ni mal'kompon'u je ĝi'a'j part'o'j la objekt'o'n, kiu ni'n tiel mal'pac'ig'as, kaj ni vid'as, ke “ĝi est'as nur tio” iom, kiel infan'o ĉagren'et'it'e konsider'as la mal'munt'it'a'n lud'il'o'n.
“Rigard'u intern'e'n de ĉiu objekt'o. Forges'u neni'o'n konsider'i el ĝi'a kvalit'o kaj propr'a valor'o.”
“Kiel ni dev'as ŝat'i tiu'j'n ĉi viand'o'j'n kaj ali'a'j'n nutr'aĵ'o'j'n?
Tio est'as kadavr'o de fiŝ'o, tio kadavr'o de bird'o aŭ pork'o; aŭ ekzempl'e ankaŭ tiu bon'eg'a vin'o est'as iom da suk'o el'prem'it'a el kelk'a'j vin'ber'o'j; tiu purpur'a vest'o est'as nur tol'a teks'aĵ'o sorb'ig'it'a per sang'o de konk'a molusk'o.” (MarkAŭrelo.) (25) La stoik'a metod'o de mal'estim'ig'o est'as sen'dub'e efik'a.
Oni eĉ rajt'as si'n demand'i, ĉu ĝi ne est'as tro efik'a. Ĝi ŝajn'as lav'i la mond'o'n en iu sen'kolor'ig'ant'a miks'aĵ'o. Ni traf'as tie ĉi la kontraŭ'dir'o'n, oft'e prezent'it'a'n kontraŭ la stoik'a sen'emoci'ec'o. Si'n persvad'i, iu'okaz'e, je la bel'ec'o de la aĵ'o'j, est'as ebl'e ne mal'pli util'e, ol si'n persvad'i, ali'okaz'e, je ili'a vant'ec'o.
La merit'o de Stoik'ism'o est'as, almenaŭ est'i montr'int'a, ke opini'o est'as la mezur'o de la valor'o'j, kaj ke ĉio hav'as prez'o'n nur rilat'e al ni.
“Antaŭ la Stoik'ism'o, skrib'as la franc'a filozof'o Fouillée, oni est'is ĉiam pli-mal'pli lok'int'a la bon'o'n en la objekt'o'j de la intelekt'o; la stoik'an'o'j, si'n turn'ant'e al la moral'a subjekt'o, al la si'n'reg'ant'a person'o, lok'as la bon'o'n en la vol'o, kaj nur en la vol'o.” (26) De tia konvink'o rezult'as disciplin'o de sen'de'pend'ec'o kontraŭ la cirkonstanc'o'j kaj eĉ kontraŭ la korp'o. Epiktet'o ja lok'ig'as la korp'o'n inter la aĵ'o'j “ne'de'pend'a'j de ni” kaj la budh'ist'o'j, pli lert'a'j ol la stoik'an'o'j tiu'rilat'e, est'us ebl'e opini'int'a'j, ke tiu'j ĉi rezignaci'as iom rapid'e. Sed la stoik'an'o'j, se ili ne ek'vid'is tut'a'n la ebl'a'n pov'o'n de la spirit'o super la korp'o, almenaŭ mal'permes'is, ke spirit'o konsent'u est'i sub'ul'o de la korp'o.
“Mal'help'aĵ'o'j pov'as traf'i nur la korp'o'n, kadavr'o'n, kiu'n anim'o tren'as; ili ne pov'as ating'i la anim'o'n nek iel ĝi'n difekt'i, se nur ĝi ne imag'as erar'e, ke ili est'as ankaŭ mal'help'aĵ'o'j al ĝi.” (27) Kaj Mark-Aŭrelo prezent'as ie la ekzempl'o'n de Epikuro, kiu dum si'a'j mal'san'o'j neniam parol'is al iu pri tio, kio'n li sent'is en tiu “kompat'ind'a korp'o”. (28)
Tia si'n'reg'ad'o est'as nur akir'ebl'a per ĉiu'tag'a ekzerc'ad'o.
Nur per et'a'j ĉiu'tag'a'j venk'o'j ni pov'as akir'i kutim'o'j'n. Nu, ni dev'as kutim'iĝ'i al mult'a'j ag'o'j; do ni'a energi'o dev'as est'i ĉiam vigl'a; ĉiu el ni'a'j moral'a'j gest'o'j bezon'as est'i ekzerc'at'a.
“En praktik'ad'o de bon'a'j princip'o'j oni dev'as kondut'i kiel atlet'o, pret'a por ĉiu'spec'a lukt'o, kaj ne kiel nur'a gladiator'o; ĉar tiu ĉi, for'las'int'e si'a'n glav'o'n, tuj est'as mort'ig'at'a; sed la ali'a hav'as ĉiam la man'o'n pret'a kaj bezon'as nur ĝi'n por frap'i!” (Mark-Aŭrelo.) (29) Per tiu gimnastik'a fleksebleeo ni'a spirit'o rajt'as esper'i trans'pas'i ĉiu'n bar'o'n.
“El la al'ven'ant'a mal'help'aĵ'o li far'as objekt'o'n por ekzerc'ad'o, kiel fajr'o ĉio'n ek'kapt'as, kio fal'as en ĝi'n. Et'a'n lamp'o'n tio esting'us, sed ard'a fajr'o tuj propr'ig'as al si ĉio'n, kio'n oni ĵet'as en ĝi'n; ĝi tio'n for'brul'ig'as kaj per tio nur pli alt'e'n lev'iĝ'as.” (Mark-Aŭrelo.) (30)
La teori'o de Krist'an'ism'o mult'o'n prunt'is el la antikv'a filozofi'o. La du precip'a'j post'e'ul'o'j de Sokrat'o, Platon'o kaj Aristotelo, far'iĝ'as, ĉe la mez'epok'a'j krist'an'a'j doktor'o'j, aŭtoritat'ul'o'j egal'a'j al la profet'o'j, kaj tie oni dev'as serĉ'i la font'o'j'n de la tut'a teori'a part'o de ili'a doktrin'o. El tiu vid'punkt'o, Krist'an'ism'o est'as natur'a sekv'o de antikv'a filozofi'o, sed, en ali'a punkt'o, ĝi fundament'e diferenc'as. Ĉar tiu raci'a part'o est'as en ĝi nur akcesor'a. Ĉar ĝi ne est'as filozofi'o, sed religi'o, kaj religi'o, kiu ebl'e pli ol ĉiu ali'a pet'as pri la fort'o'j de la kor'o.
Budh'o instru'is: “Ne en la dezir'o de ĉiel'a'j ĝu'ad'o'j, sed en la neni'ig'o de ĉiu dezir'o, lok'ig'as si'a'n feliĉ'o'n la disĉipl'o, kiu est'as traf'int'a kon'o'n”, kaj la stoik'an'o'j propon'is disciplin'o'n por ating'i sen'emoci'ec'o'n. Mal'e Krist'an'ism'o est'as sent'o; ard'o, impet'o. Ĝi aŭskult'as kant'i la ŝpruc'a'n font'o'n de la fervor'a anim'o: “Sed la akv'o, kiu'n mi don'os al li, far'iĝ'os en li akv'a fontan'o, kiu ŝpruc'os ĝis en la viv'o etern'a.” (31) Al tio al'don'iĝ'as tiu atmosfer'o de am'em'o kaj am'ant'a ced'em'o, kiu mild'e penetr'as la tut'a'n Evangeli'o'n. Ĉu ne la Predik'o sur la Mont'o est'as apoteoz'o de kor'simpl'ec'o, mal'fier'ec'o, mild'ec'o ?
Tia est'as la nov'a not'o, kiu'n Krist'an'ism'o son'ig'as tra la mond'o. Nur tiu'n not'o'n ni aŭskult'os tie ĉi, intenc'e for'las'ant'e la tut'a'n raci'a'n flank'o'n de la doktrin'o. Ni ne sekv'os la koncili'o'j'n, la Patr'o'j'n de 1’ Eklezi'o, nek la doktor'o'j'n, sed prefer'e la Imit'ad'o'n de Jesuo Krist'o, kiu est'as la libr'o kaj la gvid'il'o de tiu Krist'an'ism'o de 1’ kor'o.
Tamen unu punkt'o de la doktrin'o ni'n iom halt'ig'os, ĉar ĝi est'as ankaŭ praktik'e tre grav'a.
Sokrat'o, ni vid'as, asert'is ident'ec'o'n inter raci'o kaj vol'o, inter kon'o kaj ag'o. La mal'bon'o rezult'is el erar'o; kaj ĉiu, kon'ant'e la bon'o'n, pov'is nur bon'e ag'i. Kaj stoik'an'o'j konserv'is pli-mal'pli la sam'a'n konvink'o'n.
Krist'an'ism'o est'as mult'e mal'pli optimism'a. Ĝi opini'as, ke “spirit'o est'as diligent'a, sed karn'o mal'fort'a”. Fos'ant'e abism'o'n inter spirit'o kaj karn'o, kies ne'redukt'ebl'a'n kontraŭ'ec'o'n ĝi asert'as, ĝi kre'as sam'temp'e abism'o'n inter kon'o kaj ag'o: logik'a konsekvenc'o. Ĉar kon'o de'ven'as el nur'a spirit'o, sed ag'o, por real'iĝ'i, bezon'as trans'pas'o'n al la korp'a'j mal'help'aĵ'o'j. Tiu lukt'o est'is ĉiam la grand'a krist'an'a tragedi'o. Anstataŭ kred'i, simil'e al la antikv'ul'o'j, ke la problem'o est'as solvat'a tuj kiam la spirit'o traf'is prav'a'n kon'o'n, mal'e Krist'an'ism'o opini'as, ke la mal'facil'aĵ'o nur tiam komenc'iĝ'as.
Kial tiu opini'o si'n al'trud'is al ĝi tiel akr'e? Ĉu la kaŭz'o est'as, ke la krist'an'o'j observ'is pli akurat'e la hom'a'n natur'o'n?
Ĉu ke la antikv'a'j filozof'o'j konsider'is nur la “saĝ'ul'o'n”, hom'o'n jam ekzerc'it'a'n en si'n'reg'ad'o, kaj li'a'j'n mal'mult'a'j'n disĉipl'o'j'n, dum Krist'an'ism'o, cel'ant'e la sav'o'n ne nur de kelk'a'j saĝ'ul'o'j, sed de la hom'ar'o, klin'iĝ'as pli simpati'e al la mult'a'j mal'fort'ul'o'j? Ĉu fin'e, ke la ruin'iĝ'o de la antikv'a civilizaci'o est'is ankaŭ ruin'ig'o de la hom'a energi'o, kaj ke la nov'a hom'o, mestiz'o de dekadenc'ul'o kaj barbar'o, hav'is fakt'e, mal'pli ol la antikv'a hom'o, la fort'o'n, ag'i laŭ si'a raci'o? Tiu'j divers'a'j kaŭz'o'j ebl'e kun'e influ'is – ni for'las'u tiu'n histori'a'n demand'o'n.
Ĉiu'kaz'e, est'as cert'e, ke la vid'punkt'o tut'e ali'iĝ'is. La laŭ'raci'a vol'o, kiu'n la stoik'an'o'j estim'is ĉio'n'pov'a, de nun aper'os kiel nur'a sen'pov'ec'o. Kaj tio prav'ig'as la grav'ec'o'n al'juĝ'it'a'n de la krist'an'o'j al la kor'a'j kaj mistik'a'j fort'o'j.
Hom'a natur'o est'as mal'fort'a kaj sen'kondiĉ'e mal'bon'a; hom'a vol'o est'as per si mem sen'pov'a. Tie ĉi inter'help'os la di'a favor'o. La kontraŭ'ec'o de natur'o kaj favor'o (kiu'n la Kalvin'an'o'j kaj Jansenanoj ig'os ankaŭ pli ekstrem'a) est'as la teori'o, sur kiu si'n apog'as la tut'a sent'em'a kaj mistik'a konstru'aĵ'o de la Imit'ad'o de Jesuo Krist'o. “Sinjor'o mi'a Di'o, kiu kre'is mi'n laŭ Vi'a bild'o kaj simil'ec'o, donac'u al mi tiu'n favor'o'n, kiu'n Vi el'montr'is al mi tiel grand'a kaj tiel neces'a por la sav'o; por ke mi venk'u en mi la mal'virt'a'n natur'o'n, kiu de'log'as mi'n al pek'o kaj mal'sav'o.” (32)
Tio konduk'as ni'n kiel ebl'e plej mal'proksim'e'n de Stoik'ism'o. Kaj la kontraŭ'ec'o re'aper'as en ĉiu'j detal'o'j de la praktik'o.
Al la nobl'a fier'eg'ec'o de la stoik'an'o respond'as la krist'an'a mal'fier'ec'o. Ni leg'as en la Evangeli'o: “Kiu ajn vol'os far'iĝ'i la plej grand'a, est'u vi'a serv'ant'o, kaj kiu ajn vol'os est'i la unu'a inter vi, est'u la serv'ant'o de ĉiu'j.” (33) Kaj Jesuo ali'lok'e propon'as sam'signif'e tiu'n ag'ig'at'a'n alegori'o'n: li lav'as al si'a'j disĉipl'o'j la pied'o'j'n. Tiu'j gest'o'j de ekster'a humil'ec'o, rekomend'at'a'j al la krist'an'o'j, est'as precip'e simbol'o'j de 1’ intern'a humil'ec'o, kiu'n ili dev'as ĉiam praktik'i.
La moral'a si'n'ten'ad'o de la stoik'an'o est'is tut'e batal'a; li konfid'is si'a'n vol'o'n. La krist'an'o sci'as, ke li'a vol'o est'as nur part'o de li'a difekt'it'a kaj sen'pov'a natur'o. Tial li dev'as ĉiu'okaz'e humil'ig'i tiu'n fier'eg'a'n vol'o'n; precip'e por tio util'as la ekster'a'j ag'o'j de soci'a mal'fier'ec'o. Est'as neces'e, obe'i al disciplin'o de humil'ec'o, dis'romp'i tiu'n fier'ec'o'n, kiu'n oni fort'eg'e riproĉ'as al la antikv'a'j filozof'o'j; est'as neces'e, klin'i vol'o'n sub la jug'o'n. De tio rezult'as tiu strang'a maksim'o, am'e akcept'it'a de la aŭtor'o de 1’ Imit'ad'o: “Zorg'u, mi'a fil'o, ke vi ag'u laŭ la vol'o de ali'ul'o, prefer'e ol laŭ la vi'a.”
Kaj tiu regul'o tuj apog'iĝ'as ĉe re'memor'ig'o de la evangeli'a maksim'o, kiu'n ni ĵus cit'is: “Klopod'u ĉiam por vi'n lok'ig'i ĉe la last'a rang'o, kaj pli mal'alt'e ol ĉiu'j ali'a'j.”
Kaj post tio ni leg'as subit'e tiu'n ali'a'n maksim'o'n: “Ĉiam kor'dezir'u kaj preĝ'u, ke la Di'a vol'o est'u far'at'a kaj plen'um'at'a en vi.” (34) Ni kompren'as nun, ke la antaŭ'a'j maksim'o'j nur prepar'is tiu'n ĉi last'a'n. Laŭ la krist'an'a vid'punkt'o, la “proksim'ul'o”
est'as kvazaŭ bild'o kaj simbol'o de Di'o mem. Sub'met'iĝ'o al hom'o'j est'as ekzerc'o por sub'met'ig'o al Di'o. Rezign'i si'a'n vol'o'n ĉe iu estr'o, ni'n help'as por ĝi'n ankaŭ rezign'i ĉe la Di'a favor'o. Tial est'as prefer'ind'e, obe'i anstataŭ estr'i.
Per tio oni kompren'as la signif'o'n de tiu'j disciplin'o'j de humil'ec'o kaj sub'met'iĝ'o: la monaĥ'a'j regul'o'j; oni ankaŭ kompren'as, ke katolik'a eklezi'o pov'is prezent'i kiel moral'a'n higien'o'n tiu'n tut'a'n sub'met'iĝ'o'n, kiu'n ĝi nepr'e postul'as de la kred'ul'o'j al ĝi'a'j dogm'o'j kaj ordon'o'j: sub'met'iĝ'o sam'e spirit'a kaj kondut'a.La rol'o de tia'j postul'o'j, vid'punkt'e de la praktik'a etik'o, est'as du'obl'a: Unu'e ili est'as metod'a aplik'ad'o de la psikologi'a leĝ'o pri kutim'o; neni'o est'as pli efik'a, por sub'ig'i en ni mem la “best'o'n”, ol al'trud'i al ĝi konstant'a'j'n, ĉiu'tag'a'j'n regul'o'j'n pri pens'ad'o kaj ag'ad'o, kaj ni'n blind'e sub'met'ig'i al tiu'j regul'o'j. Neni'o mal'help'as, se tiu'j regul'o'j iu'foj'e ŝajn'as sen'util'e komplik'a'j. Mal'pli grav'a est'as la en'ten'o de la regul'o, ol la fakt'o, hav'i regul'o'n kaj ĝi'n obe'i sen'kondiĉ'e. Sed, du'e, la regul'o hav'as ankaŭ ali'a'n signif'o'n: ĝi est'as metod'o de sistem'a humil'ig'o. Ĝi dev'as trud'i obe'o'n ne nur al ni'a infer'a natur'o (ni'a'j instinkt'o'j), sed ankaŭ al ni'a super'a natur'o (raci'o kaj vol'o), kiu est'as tamen la sam'a difekt'it'a kaj mal'bon'a natur'o. Al'kutim'iĝ'i, rezign'i ni'a'n prop ran vol'o'n: jen la cel'o.
Dum la last'a'j jar'cent'o'j oni tre oft'e kritik'is tiu'n sistem'o'n. Sed ankaŭ tie ĉi oni pov'us dir'i: “Kritik'o est'as facil'a, art'o mal'facil'a”; ĉar est'as facil'e montr'i, al kiu'j mal'bon'uz'o'j la katolik'a koncept'o pov'as konduk'i. Sed ni ne forges'u, ke tiu sistem'o propon'as al ni disciplin'o'n tre fort'a'n, efik'a'n, praktik'a'n. Kiel organiz'ad'o de kutim'o'j, la monaĥ'a regul'o est'as kaj rest'as majstr'o'verk'o. Eĉ la maksim'o – tre diskut'ebl'a el kelk'a'j vid'punkt'o'j – ke ni dev'as rezign'i ni'a'n vol'o'n, en'ten'as, kiel ni post'e montr'os, psikologi'a'n ver'ec'o'n sen'de'pend'a'n de ĉiu dogm'o. Ni ek'kon'os efektiv'e, ke, laŭ unu el la plej nov'a'j konklud'o'j de la psikologi'o, ni'a vol'o ne est'as ĉiam ni'a precip'a fort'o, kaj ke ni dev'as kelk'okaz'e ĝi'n moment'e for'las'i por ag'i pli efik'e per ni'a sub'konsci'o: tio est'as la fundament'a princip'o de mem'sugesti'o.
Ni rimark'u fin'e, ke mult'a'j proced'o'j de la katolik'a'j liturgi'o kaj preg'ad'o efik'as iom per la sam'a'j psikologi'a'j leĝ'o'j kiel la monaĥ'a'j regul'o'j, sed influ'as pli direkt'e per'e de la sent'il'o'j. La unu'ton'a'j ripet'ad'o'j de la liturgi'o,, la litani'o'j, la rozari'o'j, la bril'a'j punkt'o'j de kandel'eg'o'j sur mal'hel'a fon'o, est'as ver'e hipnot'a'j proced'o'j, iom simil'a'j al tiu'j, kiu'j'n la modern'a scienc'o si'a'flank'e traf'is. Tio ĉio util'as por la sam'a cel'o: du'on'dorm'ig'i raci'o'n kaj vol'o'n, por liber'ig'i la fort'o'j'n, kiu'j'n ni hodiaŭ nom'as “sub'konsci'a'j”. Sen'dub'e, la katolik'a eklezi'o prunt'is pli-mal'pli tia'j'n proced'o'j'n el la antikv'a'j religi'o'j, sed cert'e ĝi ili'n organiz'is, laŭ si'a kutim'o, kun majstr'ec'o kaj konstru'em'o ver'e sen'egal'a'j.
Ne est'us prav'e kred'i, ke tiu mal'konfid'o al hom'a natur'o kaj raci'a vol'o est'as konvink'o propr'a al la katolik'a eklezi'o aŭ al la mez'epok'a Krist'an'ism'o. Kalvino ekzempl'e sen'fam'ig'as la natur'o'n per vort'o'j, neniom pli mild'a'j ol tiu'j de la aŭtor'o de Imit'ad'o. Iu ĉapitr'o el la Fundament'o de la Krist'an'a Religi'o est'as titol'it'a: “La difekt'it'a natur'o de la hom'o neni'o'n produkt'as, kio ne est'as ind'a je kondamn'o”, kaj tiu ĉapitr'o denunc'as precip'e la sen'pov'ec'o'n de la vol'o.
“Do la vol'o, tiel sklav'a kaj katen'it'a per la lig'il'o'j de la pek'o, neniel pov'as mov'iĝ'i por bon'e ag'i... ĉar tia mov'o est'as la komenc'o de ni'a konvert'iĝ'o, kiu, laŭ la Sankt'a Skrib'o, de'ven'as tut'e de la favor'o de la Sankt'a Spirit'o.” (35) En la sekv'ant'a jar'cent'o, ni aŭd'as, el la voĉ'o de Paskal, ton'o'j'n ne mal'pli impet'eg'a'j'n por mal'laŭd'i la de'fal'int'a'n natur'o'n de la hom'o kaj la fier'eg'ec'o'n de la filozof'o'j.
Sed oni rajt'as konsider'i tiu'n kontraŭ'ec'o'n de natur'o kaj favor'o kiel kontraŭ'ec'o'n inter du el'montr'aĵ'o'j de ni'a natur'o.
Oni rajt'as, el tiu vid'punkt'o, eĉ se oni for'las'as la krist'an'a'j'n dogm'o'j'n (ĉu katolik'a'n aŭ kalvin'an), aprob'i la universal'a'n psikologi'a'n ver'ec'o'n de la krist'an'a si'n'ten'ad'o.
Ni jam tio'n alud'is: Krist'an'ism'o, kiam ĝi mal'fid'as raci'o'n kaj vol'o'n, ĉiam pet'as pri la fort'o'j de kor'o. “Kor'o est'as ali'a raci'o, kiu'n raci'o ne kompren'as”, kaj sam'temp'e ĝi pet'as pri la sub'konsci'a'j fort'o'j.
La modern'a psikologi'o, kiel ni vid'os, konsent'as pli kaj pli pri la efik'ec'o de tiu'j fort'o'j kaj pri la help'o, kiu'n ili pov'as al'port'i al ni. Kaj nun'temp'a filozof'o rajt'as klin'iĝ'i al la opini'o, laŭ kiu la teologi'a du'ec'o natur'o-favor'o est'as nur aspekt'o de la psikologi'a du'ec'o konsci'o-sub'konsci'o. Eĉ religi'em'a'j person'o'j aprob'as tiu'n opini'o'n, konsider'ant'e, ke la religi'a viv'o, per si'a'j plej profund'a'j radik'o'j, penetr'as en la sub'konsci'o'n, kaj ke tiu ĉi est'as la voj'o, per kiu la di'a'j fort'o'j al'ven'as al ni.
Oni pov'as konklud'e asert'i ne'paradoks'e, ke Krist'an'ism'o est'is precip'e original'a kaj frukt'o'port'a, kiam ĝi kon'ig'is la lim'o'j'n de la pov'o de raci'o kaj vol'o por ni'a si'n'reg'ad'o, kaj la neces'ec'o'n, pet'i help'o'n de ali'a'j fort'o'j. Oni post'e rajt'as konsider'i tiu'j'n fort'o'j'n kiel super'a'j'n al la natur'o aŭ kiel pli riĉ'a'n aspekt'o'n de la natur'o.
Ni revizi'is kelk'a'j'n el la precip'a'j filozofi'a'j kaj religi'a'j metod'o'j. Ni baldaŭ parol'os pri tiu'j scienc'a'j, medicin'a'j metod'o'j, la psik'o'terapi'o'j. La doktrin'o'j, kiu'j'n ni konsider'os tuj, star'as inter ambaŭ grup'o'j. Krist'an'a Scienc'o (Christian Scienc'e) kaj Nov'a Pens'o (New Thought) est'as cert'e i'a'j filozofi'o'j pli mal'pli religi'a'j, sed dum la filozofi'o'j kutim'e cel'as antaŭ ĉio la moral'a'n reg'ad'o'n de la hom'o, tiu'j ĉi aspir'as est'i sam'temp'e metod'o'j por kurac'ad'o.
Krom'e Christian Scienc'e kaj New Thought montr'as evolu'ad'o'n paralel'a'n je tiu de la scienc'a'j psik'o'terapi'o'j.
Ambaŭ grup'o'j histori'e de'ven'as de la sam'a font'o.
Tiu font'o konsist'as el la doktrin'o de “best'a magnet'ism'o”, kiu aper'is en la dek-ok'a jar'cent'o kun Mesmer.
Nask'it'a en l734, Mesmer, post sen'sukces'a'j klopod'o'j en si'a propr'a land'o Aŭstrio kaj en kelk'a'j ali'a'j, ating'is fin'e sukces'o'n en Parizo, kie magnet'ism'o rapid'e est'ig'is sensaci'o'n en ĉiu'j soci'a'j klas'o'j.
Mesmer instru'is la doktrin'o'n pri “viv'a fluid'o”.
Tiu fluid'o, el'iĝ'int'a el la astr'o'j, amas'iĝ'is en la viv'a'j est'aĵ'o'j kaj precip'e en ili'a nerv'a sistem'o. For'las'ant'e la hipotez'o'n pri ĝi'a astr'a origin'o, ni do pov'as simpl'e rigard'i tiu'n fluid'o'n kiel simil'a'n al tio, kio'n ni hodiaŭ nom'as “nerv'a energi'o”. Sed Mesmer krom'e pens'is, ke tiu fluid'o pov'is trans'ir'i de iu korp'o al ali'a.
Ali'vort'e, li asert'is, ke individu'o pov'is per iu ekster'iĝ'o de si'a propr'a nerv'a energi'o efik'i rekt'e al ali'a person'o.
La “magnet'iz'ant'o” est'as la efik'ant'a person'o, la ali'a est'as la “pacient'o”. Mal'san'o rezult'is, laŭ Mesmer, de difekt'a distribu'ad'o de la fluid'o inter la organ'o'j, kaj la rol'o de magnet'iz'ant'o est'is, re'star'ig'i pli ĝust'a'n distribu'ad'o'n, kaj per tio la san'ec'o'n.
Ĉirkaŭ la fam'a kuv'o de Mesmer, kie la fluid'o supoz'at'e est'is amas'iĝ'ant'a en miks'aĵ'o de akv'o, fer'fajl'aĵ'o kaj pist'it'a vitr'o, oni pov'is ĝu'i la pentr'ind'a'n spektakl'o'n de konvulsi'o'j, nerv'a'j kriz'o'j kaj mirakl'a'j re'san'ig'o'j. Krom'e, okaz'e de tiu'j magnet'ism'a'j kun'sid'o'j, est'is el'trov'at'a fakt'o, kiu post'e far'iĝ'is tre grav'a por la scienc'a psik'o'terapi'o: la provok'it'a dorm'o kun si'a sekv'o, la art'e el'vok'it'a somnambul'ec'o.
La tiu'temp'a scienc'ul'ar'o fin'e ekscit'iĝ'is, sed la ĉarlatan'a aspekt'o de tiu'j sensaci'a'j el'montr'aĵ'o'j ne trud'is al ĝi konfid'o'n; ĝi eĉ ne re'kon'is la part'a'n ver'o'n de la fenomen'o'j, kaj ĝi tut'e simpl'e, – laŭ ĝi'a kutim'o – konklud'is, ke la nov'aĵ'o est'as nur tromp'aĵ'o.
Magnet'ism'o tamen daŭr'ig'is si'a'n dis'volv'iĝ'o'n. Kaj de ĝi de'ven'as du mov'ad'o'j, kiu'j post'e evolu'ad'os ĉiu si'a'flank'e, influ'ant'e unu kelk'okaz'e la ali'a'n: unu'e en Amerik'o la filozofi'a'j aŭ religi'a'j doktrin'o'j de mens'a kurac'ad'o, kiu'j ni'n tuj okup'os; ali'flank'e en Eŭrop'o la scienc'a'j teori'o'j pri hipnot'ism'o, sugesti'ad'o, kaj la deriv'a'j sistem'o'j, t.e. ĉiu'j psik'o'terapi'o'j, kiu'j'n ni stud'os post'e.
La trans'ir'o de magnet'ism'o al krist'an'a scienc'o okaz'is per'e de Quimby, de kiu S-in'o Eddy unu'e est'is disĉipl'in'o.
Sed S-in'o Eddy komunik'is post'e al la mov'ad'o ali'a'n direkt'o'n, mistik'a'n karakter'o'n, kiu'n ĝi ne hav'is ĉe Quimby.
Tiu ĉi mort'is en 1886. Tiam S-in'o Eddy al'don'is el si'a propr'a vin'ber'ej'o, ek'sent'is en si misi'o'n, kred'is, ke nov'a'j ver'aĵ'o'j est'is mal'kaŝ'it'a'j al ŝi. Krist'an'a Scienc'o est'is nask'it'a.
Tiu mal'kaŝ'ad'o prezent'as si'n kiel part'o'pren'o'n de la hom'a spirit'o en la di'a spirit'o. Tia part'o'pren'o dev'as ankaŭ okaz'i en ĉiu el ni. Unu el la plej klar'a'j punkt'o'j en la krist'an-scienc'a doktrin'o – kie ne ĉio est'as klar'a – est'as teori'o ekstrem'a pri di'a en'est'ec'o: Di'o est'as en la hom'o, kaj sufiĉ'as, ke la hom'o re'kon'u Li'n. Pli taŭg'e dir'at'e: di'a – spirit'o kaj hom'o spirit'o est'as unu. Spirit'o ne pov'as est'i lim'ig'at'a; ĝi est'as neces'e sen'lim'a (36) “La esprim'o anim'o'j aŭ spirit'o'j est'as tiel mal'taŭg'a kiel la esprim'o Di'o'j. Anim'o aŭ spirit'o signif'as nur di'ec'o'n kaj neni'o'n ali'a'n. Ekzist'as nek lim'ig'it'a anim'o nek lim'ig'it'a spirit'o.” (37) Se ni ne konsci'as tiu'n unu'ec'o'n de hom'o kaj Di'o, ni do viv'as en iluzi'o. Ni for'ig'u tiu'n iluzi'o'n, kaj ni part'o'pren'os en Di'o. (Tio re'memor'ig'as oft'e al Spinoz'a.) El tiu teori'o rezult'as interes'a praktik'a si'n'ten'ad'o (ankaŭ aprob'ind'a de religi'em'a person'o eĉ ne krist'an-sciencana).
Preĝ'i ne plu est'os pet'i, ke io est'u; preĝ'i est'os konsci'iĝ'i pri tio, kio ekzist'as.
“Kiel vant'a'j, skrib'as F-in'o Eddy, est'as ni'a'j koncept'o'j pri la Di'ec'o! Ni teori'e konsent'as, ke Di'o est'as bon'a, ĉio'pov'a, ĉie est'ant'a, sen'fin'a, kaj tamen ni klopod'as don'i inform'o'j'n al tiu sen'fin'a spirit'o!” (38) Tial S-in'o Eddy mal'ŝat'as la vort'o'n preĝ'ad'o'n. Ver'a preĝ'o est'as anim'stat'o. Memor'ant'e pri la evangeli'a maksim'o, ke ni dev'as por preĝ'i en'ir'i ni'a'n ĉambr'o'n kaj ferm'i la pord'o'n, ŝi al'juĝ'as al tiu maksim'o simbol'a'n kaj mistik'a'n, tut'e intern'a'n signif'o'n: “Por bon'e preĝ'i, ŝi dir'as, ni dev'as en'ir'i ni'a'n ĉambr'et'o'n kaj ferm'i la pord'o'n. Ni dev'as ferm'i la lip'o'j'n kaj silent'ig'i la materi'a'j'n sent'il'o'j'n. En la trankvil'a sankt'ej'o de la ard'a'j aspir'o'j ni dev'as ne'i la pek'o'n kaj real'ig'i la sen'fin'ec'o'n de Di'o.” (39) Konform'e al si'a koncept'o de preĝ'ad'o, S-in'o Eddy modif'as la tekst'o'n de “Patr'o ni'a”, anstataŭ'ig'ant'e pet'o'n per korespond'a asert'o, subjunktiv'o'n per indikativ'o: “Ni'a Patr'o-Patr'in'o Di'o, tut'e harmoni'a, “Sol'a ador'ind'a, “Vi'a reĝ'ad'o est'as al'ven'int'a, vi ĉiam ĉe'est'as, “Ig'u ni'n kapabl'a'j ek'kon'i, ke Di'o, ter'e kiel ĉiel'e, est'as ĉio'pov'a, super'eg'a, “Don'u al ni vi'a'n favor'o'n por hodiaŭ, stimul'u la mal'vigl'a'n fervor'o'n, “Kaj am'o si'n re'spegul'as en am'o.
“Kaj Di'o ne instig'as ni'n al tent'o, sed liber'ig'as ni'n de pek'o, mal'san'o kaj mort'o.
“Ĉar Di'o est'as sen'fin'a, est'as tut'e Fort'o, tut'e Viv'o, tut'e Ver'o; tut'e Am'o, super ĉio kaj ĉiu'j.” (40) Konsci'iĝ'int'e pri la di'a sen'fin'ec'o, ni neni'ig'as ĉiu'j'n lim'o'j'n ni'a'j'n. Materi'o, mal'bon'o (mal'san'o, pek'o, mort'o) aper'as tiam al ni kiel iluzi'o'j; kompren'ant'e, ke ili est'as iluzi'o'j, ni detru'as ili'n. Tiu last'a ide'o est'is jam la princip'o de Quimby. Sed al ĝi S-in'o Eddy al'don'is tut'a'n mistik'a'n sistem'o'n, kiu mult'e pli impres'is la spirit'o'j'n kaj mult'e efik'is por la sukces'o de la ide'o .de mens'a kurac'ad'o.
F-in'o Eddy, skism'a disĉipl'in'o de Quimby, mal'konfes'as energi'e si'a'n unu'a'n majstr'o'n kaj precip'e parol'as impet'eg'e kontraŭ magnet'ism'o. Ceter'e la anatem'o de Krist'an'a Scienc'o ampleks'as la tut'a'n medicin'o'n. Spirit'o est'as la sol'a kurac'il'o akcept'it'a, ĉu kontraŭ mal'san'o, ĉu kontraŭ pek'o.
Ne plu pov'as est'i eĉ parol'o pri disting'o inter nerv'a'j, funkci'a'j kaj organ'a'j mal'san'o'j. Krist'an'a Scienc'o taŭg'as nepr'e por ĉio. Ĝi nepr'e ne vol'as kun'labor'i kun medicin'o.
“Impossible coalescence” dir'as la angl'a tekst'o. La stomak'mal'san'ul'o'j unu'e for'las'u si'a'n diet'o'n. Unu'vort'e, ni dev'as ĉiu'j'n drog'o'j'n for'ĵet'i. “We must abandon pharmaceutics” por akcept'i la scienc'o'n de la real'a est'o “the scienc'e of real being.” (41) Do medicin'o est'as mal'pi'a, drog'o'j est'as ne'krist'an'a'j (“unchristian”) kaj “Christian Scienc'e” for'ig'as ili'n sen'escept'e: “Christian Scienc'e exterminates the drugs.”
Okaz'e de tia absolut'ism'o, kritik'o pli ol iam est'as facil'a.
Sed pli taŭg'e est'as ek'kompren'i, kio'n real'e al'port'is tiu doktrin'o kaj tiu praktik'o. La merit'o de krist'an'a scienc'o est'as, ke ĝi instru'is al la hom'ar'o spirit'a'n si'n'ten'ad'o'n jes'a'n, decid'em'e optimism'a'n kaj konfid'em'a'n.
Ĝi asert'as sen'trem'e princip'o'j'n, kiu'j'n kontraŭ'dir'as la fakt'o'j de la vid'ebl'a mond'o (ekz. la ne'ekzist'o'n de materi'o kaj de mal'bon'o), sed eĉ tio, el praktik'a vid'punkt'o, est'as instru'plen'a. Ĉar tia'j asert'o'j – ver'a'j aŭ erar'a'j – montr'iĝ'as efik'a'j kontraŭ la mal'bon'o, ĉu do ne est'os prav'e, spit'e de tio, kio est'as, tio'n asert'i, kio dev'as est'i, por ĝi'n est'ig'i? Krist'an'a Scienc'o ne kompren'is, ke asert'o pri tio, kio est'as, kaj asert'o pri tio, kio est'i dev'as, est'as du mal'sam'a'j ag'o'j de la spirit'o, okaz'as sur mal'sam'a'j plan'o'j kaj tiel ne pov'as inter'konflikt'i.
Ĝi ili'n mal'disting'is kaj tiel kre'is mem'kontraŭ'dir'aĵ'o'j'n, kiu'j'n ĝi pov'as solv'i nur kontraŭ ĉiu logik'o.
Tial oni ne konsider'u ĝi'n el logik'a vid'punkt'o, ĉar tiel oni neces'e mal'estim'us ĝi'n. Oni dev'as ĝi'n konsider'i kiel prov'o'n por eduk'i hom'ar'o'n al nov'a si'n'ten'ad'o.
Nov'a Pens'o (New Thought) prov'as en'fokus'ig'i la akir'aĵ'o'n de Krist'an'a Scienc'o. Ĝi unu'e for'ig'as el la doktrin'o ĉio'n sistem'em'a'n kaj apokalips'a'n. Ĝi aper'as kiel filozofi'a mov'ad'o mult'e pli ven'ebl'a al la simpl'a saĝ'o.
La baz'o de la doktrin'o est'as, ke ni dev'as ating'i tiu'n part'o'pren'o'n en la di'a viv'o, kaj sam'temp'e en la di'a fort'o, kiu obl'ig'os ni'a'n individu'a'n fort'o'n. Kaj oni tut'e prav'e pov'as tiu'n ide'o'n konserv'i, ne embaras'iĝ'ant'e per la krist'an'scienc'a'j postulat'o'j pri ne'real'ec'o de materi'o. Trine esprim'is tiu'n koncept'o'n en si'a libr'o “Akord'e kun la Sen'lim'o”, kie li uz'as tiu'n strang'a'n figur'o'n, ke hom'a spirit'o est'as dinam'o, kaj di'a spirit'o ali'a dinam'o mult'e pli efik'a, kun kiu oni dev'as la unu'a'n inter'lig'i per transmisi'a rimen'o. Tiu figur'o esprim'as sufiĉ'e la nuanc'o'n de tiu filozofi'o, mal'mult'e spekulativ'a, sed tre uson'a kaj modern'a. Tio ebl'e aper'ig'as nek tre alt'a'n spirit'ec'o'n, nek tre fort'a'n original'ec'o'n; kaj oni rajt'as iom mal'ŝat'e akcept'i tiu'n vulgar'ig'it'a'n Emersonismon.
Sed ni de'nov'e for'las'u tro facil'a'n kritik'o'n kaj prov'u ek'kompren'i la praktik'a'n valor'o'n de doktrin'o, kiu cel'as precip'e praktik'o'n.
La libr'o de Trine “La Super'eg'a Bon'o” help'os ni'n por tiu ek'kompren'o.
Trine sci'as, ke imag'o pov'as efik'o'j'n est'ig'i, kiu'j ne est'as imag'a'j, sed tut'e real'a'j.
“Ekzist'as hom'o'j, kiu'j ŝanĝ'is tim'o'j'n, mal'seren'a'j'n antaŭ'sent'o'j'n, mal'ĝoj'o'n, mal'esper'o'n kaj la korp'e rezult'ant'a'j'n sufer'o'j'n kontraŭ pac'o, bon'fart'o, fort'o kaj ĝoj'o. Ali'dir'at'e, ili en'ir'is nov'a'n viv'o'n, kiu est'as, por moder'e parol'i, interes'eg'a, kaj kiu en kelk'a'j kaz'o'j ŝajn'as al ili kaj al ili'a'j parenc'o'j kaj kon'at'o'j tut'e mirakl'a.
“Ĉu tio de'ven'as de imag'o ? Se jes, est'as bon'e, imag'o'n posed'i.” (42) Unu'vort'e, ni dev'as ek'kon'i la grav'ec'o'n de ni'a'j pens'o'j, ĉar ili est'as fort'o'j.
De'pend'as de ni, ke ni kresk'ig'u en ni pens'o'j'n, kiu'j kre'as bon'o'n, kaj oni preskaŭ rajt'us dir'i, ke feliĉ'o est'as dev'o.
Por tiu, kiu vol'as ating'i tiu'n harmoni'o'n, est'as grav'e, ne perd'i la sent'o'n de la proporci'o'j, ne forges'i, ke “la precip'a afer'o est'as viv'o”. Ten'ant'e en'mens'e tiu'n princip'o'n, oni ĉes'as tro mal'trankvil'iĝ'i pri mult'a'j akcesor'a'j afer'o'j, kiu'j kutim'e kaŭz'as la pli'mult'o'n de ni'a'j zorg'o'j.
Trine cit'as tre oportun'e bel'a'n paĝ'o'n de Edward Carpenter: “Viv'o est'as art'o, kaj tre mal'facil'a art'o. Antaŭ ĉio est'as neces'e, ke ni ne toler'u est'i mal'help'at'a'j per pli da bon'o'j – kiel mebl'o'j, serv'ist'o'j, bien'o'j, mon'o, amik'o'j, kon'at'o'j, k.t.p.ol ni pov'as uz'i de ili. Mal'prav'e est'as asert'i, ke vi est'as dev'ig'at'a'j, ili'n posed'i. Vi dev'as for'ig'i tiu'n sofism'o'n... Se oni vol'as hav'i viv'o'n plen'a'n kaj util'a'n, est'as neces'e, ĝi'n ne embaras'i per miks'amas'o de aĵ'o'j, kiu'j hav'as nek signif'o'n nek real'a'n valor'o'n.”
Trine pov'us ankaŭ memor'ig'i pri Emerson, laŭ kiu la plej grand'a feliĉ'o, kiu pov'as traf'i posed'ant'o'n, est'as aŭkci'o aŭ brul'eg'o: Tio ĉio de'ven'as de la sam'a'j evangeli'a'j maksim'o'j, kiu'j'n ŝat'as la krist'an-sciencanoj. (“Ĉu viv'o ne est'as mult'e pli ol nutr'aĵ'o kaj korp'o mult'e pli ol vest'aĵ'o ?” k.t.p.) Sed la interpret'ad'o de Trine, tie ĉi kiel en ali'a'j okaz'o'j, est'as mult'e mal'pli absolut'a ol tiu de la krist'an-sciencanoj.
La tradici'a'j filozofi'o'j, kiam ili si'n okup'is pri la demand'o de mem'disciplin'o, konsider'is preskaŭ sol'e la konsci'o'n.
Ili konstat'is, ke cert'a'j el la element'o'j de la konsci'o, ekzempl'e dezir'o'j, tendenc'o'j, kutim'o'j, pov'as ĉiu'moment'e el'glit'i el ni'a kontrol'o, kaj ili serĉ'is rimed'o'j'n por tiu'n kontrol'o'n firm'ig'i.
Hodiaŭ la problem'o far'iĝ'is pli larĝ'a kaj mal'pli simpl'a; ĉar ekzist'as en ni io, kio'n oni iu'foj'e nom'as “ne'konsci'a spirit'o”, sed pli kutim'e hodiaŭ “sub'konsci'o”. La antikv'a'j religi'o'j intuici'is pri tio, flank'um'ant'e la hom'o'n per iu “geni'us” aŭ “du'obl'aĵ'o”, kiu supoz'at'e akompan'is ĉiu'j'n paŝ'o'j'n de la person'o. Sed la filozof'o'j kaj scienc'ist'o'j de la last'a jar'cent'o, kaj precip'e de la last'a du'on'jar'cent'o, al'port'is pri tio rimark'ind'e preciz'a'j'n fakt'o'j'n.
Dank'e al hipnot'ism'o oni oft'e el'vok'is el dorm'ant'a pacient'o i'a'n du'a'n person'o'n. En tiu stat'o la pacient'o pov'as unu'e re'kolekt'i mult'a'j'n memor'aĵ'o'j'n, kiu'j'n li en la normal'a stat'o ne posed'as; kelk'foj'e li aper'ig'as karakter'o'n tut'e mal'sam'a'n al si'a normal'a.
Ankaŭ sen la help'o de hipnot'o, la mal'kun'iĝ'o de la person'ec'o okaz'as iu'foj'e en mal'dorm'a stat'o. Tiam ŝajn'e du person'o'j sam'temp'e ag'as per unu korp'o.
Pierre Janet i. a. atent'ig'is pri tia'j mal'kun'iĝ'o'j per si'a verk'o Psikologi'a aŭtomat'ec'o. Ekzempl'e li prezent'as al ni pacient'o'n de alkohol'ul'a delir'o kapt'it'a'n, en kiu mal'kun'iĝ'o tre facil'e okaz'is. Janet, star'ant'e mal'antaŭ la pacient'o, ordon'as, ke li lev'u la brak'o'n, genu'u, si'n kuŝ'u -sur'ventr'e; la pacient'o tiel ag'as sen'rimark'e. Kiam la kurac'ist'o li'n demand'as, en kiu si'n'ten'o li est'as, li respond'as, ke li ĉiam star'as sen'mov'e apud si'a lit'o. Pacient'in'o de la sam'a observ'ant'o, Luci'e, ne re'kon'as leter'o'n, kiu'n ŝi est'as ĵus skrib'int'a.
Okaz'o'j ankoraŭ pli kurioz'a'j est'as kon'at'a'j, nom'e du'part'iĝ'o de la person'ec'o aŭ sen'person'ec'iĝ'o.
Precip'e fam'a est'as la kaz'o de mal'san'ul'in'o de Doktor'o Azam, Felida. Histeri'o aper'is ĉe tiu person'o en la 13a jar'o.
Komenc'e ŝi spert'as je la vek'iĝ'o stat'o'n iom ne'normal'a'n; tiu stat'o daŭr'as unu aŭ du hor'o'j'n; post'e ŝi re'e ek'dorm'as kaj re'vek'iĝ'ant'e re'trov'as la normal'a'n stat'o'n. Dum la sekv'ant'a'j jar'o'j la fenomen'o far'iĝ'as pli grav'a. Felida, dum ŝi okup'iĝ'as pri iu labor'et'o, subit'e mal'vigl'iĝ'as kaj post moment'o re'vek'iĝ'as en si'a “du'a stat'o”. En tiu stat'o, ŝi'a aktiv'ec'o, ŝi'a'j kutim'a'j mov'o'j ne ĉes'as; sed ŝi'a karakter'o est'as tut'e ali'a. Ŝi est'as gaj'a kaj sent'em'a anstataŭ mal'gaj'a kaj indiferent'a; la korp'a'j dolor'o'j mal'aper'is.
Ŝi memor'as pri ĉio, kio okaz'is dum la normal'a stat'o; mal'e ŝi'a normal'a person'ec'o neni'o'n kon'as pri la du'a, kiu'n oni tial rajt'as nom'i “sub'konsci'a stat'o”. La period'o'j de tiu du'a stat'o far'iĝ'as pli kaj pli long'e'daŭr'a'j.
Ĉe ali'a'j kaz'o'j, unu pacient'o el'montr'as eĉ tri aŭ kvar person'ec'o'j'n. F-in'o Beauchamp, pacient'in'o de Mort'o'n Princ'e, tra'viv'is en la sam'a tag'o kvar stat'o'j'n. Tiu'j person'ec'o'j ne kon'as si'n reciprok'e, escept'e de unu el ili, la plej petol'a kaj fantazi'em'a, kiu kon'as la tri ali'a'j'n kaj ili'n ŝerc'tromp'as.
La sub'konsci'o, kiu est'is mal'kaŝ'at'a al ni per tia'j patologi'a'j kaz'o'j, ne est'as tamen escept'a fakt'o. Mal'e, oni rimark'is post'e, ke ĝi ekzist'as sen'ĉes'e en ni, kaj Abramowsky pov'is skrib'i libr'o'n pri la “normal'a sub'konsci'o” (1914).
Simpl'a ekzempl'o de sub'konsci'a mov'o est'as la eksperiment'o de la Chevreul-a pendol'o, kiu'n mi propon'is uz'i kiel ekzerc'o'n de mem'sugesti'o. La person'o ten'as man'e pendol'o'n kaj pens'as, ke la pendol'o dev'as mov'iĝ'i dekstr'e'n'mal'dekstr'e'n, aŭ antaŭ'e'n-mal'antaŭ'e'n, aŭ cirkl'e. La pendol'o real'ig'as la pens'it'a'n mov'o'n, dum la person'o tut'e ne hav'as la konsci'o'n, komunik'i al ĝi tiu'n mov'o'n.
Psik'analiz'o – pri kiu ni baldaŭ parol'os – ating'is tiu'n konklud'o'n, ke sub'konsci'o influ'as sen'ĉes'e ni'a'n kondut'o'n.
Ĝi kaŭz'as ni'a'j'n distr'ec'a'j'n mal'konven'aĵ'o'j'n. Kiam ni sen'vol'e dir'as iu'n vort'o'n anstataŭ'e de ali'a, oni oft'e pov'as montr'i, ke ni tiel mal'kovr'is iu'n sekret'a'n dezir'o'n. Person'o, kiu lev'iĝ'as, lac'eg'a pro sen'dorm'a nokt'o, kaj kiu dezir'us re'kuŝ'ig'i si'n, dir'as sen'pri'pens'e “bon'a'n nokt'o'n” anstataŭ “bon'a'n tag'o'n”. La fakt'o est'as tut'e ĝeneral'a. Sub'konsci'a'j inklin'o'j influ'as ĉiu'j'n ni'a'j'n ide'o'j'n, ni'a'n tut'a'n karakter'o'n.
La sub'konsci'o ankaŭ montr'iĝ'as en la intelekt'a labor'o, en la scienc'a aŭ art'a el'pens'o. Tio klar'ig'as inspir'o'n, subit'a'n ilumin'o'n, rezult'ant'a'n el sub'konsci'a prepar'iĝ'o. Henri Poincaré observ'is ĉe si mem la rol'o'n de la sub'konsci'o en la matematik'a el'pens'o, kaj li'a'j observ'aĵ'o'j est'as tre rimark'ind'a'j: la solv'o de la problem'o aper'as al li'a mens'o, li dir'as, “ĉiam kun la sam'a'j karakter'o'j de rapid'ec'o, subit'ec'o kaj sen'per'a cert'ec'o”, kaj li kontrol'as post'e per long'a seri'o de kalkul'o'j, ke tiu solv'o est'as ver'e ĝust'a; ver'ŝajn'e la sub'konsci'o est'is jam antaŭ'e kalkul'int'a.
Nu, kon'ant'e la ekzist'o'n de sub'konsci'o, ni kompren'as, ke ne sufiĉ'as cert'ig'i la kontrol'o'n de vol'o kaj raci'o pri la ali'a'j part'o'j de la konsci'o; ankaŭ est'as neces'e, cert'ig'i ili'a'n kontrol'o'n pri la sub'konsci'o.
La kontrol'o de vol'o kaj raci'o pri la ceter'o de la konsci'o: tio'n cel'is la etik'a'j teknik'o'j, kiu'j'n ni revizi'is; la kontrol'o de la konsci'o pri la sub'konsci'o, tio'n cel'os la psik'o'terapi'o'j, kiu'j'n ni konsider'os nun.
Tio ver'e ne est'is propr'e ili'a rekt'a cel'o; ili cel'is precip'e kurac'ad'o'n de la nerv'a'j mal'ord'o'j. Sed streĉ'a lig'il'o ekzist'as inter ambaŭ. Nur per esplor'ad'o de mal'ord'a'j stat'o'j de la nerv'a sistem'o oni far'is la unu'a'j'n el'trov'o'j'n pri la sub'konsci'o, kaj ambaŭ kon'o'j paralel'e progres'is.
La stud'o de nerv'o'mal'san'ul'o'j – histeri'ul'o'j – konduk'is Janet-on al la koncept'o de sub'konsci'o.
Post'e sub'konsci'o est'is precip'e esplor'fos'at'a per tiu jun'a scienc'o nom'at'a psik'analiz'o, kaj tiu ĉi montr'is menci'ind'e, ke en la sub'konsci'o kuŝ'as kelk'a'j el la plej grav'a'j kaŭz'o'j de nerv'a'j mal'ord'o'j. Tiel per psik'analiz'o la stud'o'j de la du fakt'o'j est'is ankoraŭ pli streĉ'e inter'lig'at'a'j.
Kompren'ebl'e, tie kuŝ'as grav'a bar'o al ni'a mem'reg'ad'o.
Ni'a sub'konsci'o, kiel Tartuffe ĉe Orgon en la komedi'o de Molière, pretend'as mastr'iĝ'i en ni'a propr'a hejm'o. Ĝi miks'as sen'ĉes'e si'a'n ag'ad'o'n kun la ni'a. Sed en la nerv'a'j mal'ord'o'j ĝi reg'as. Ver'dir'e, ĉiu mal'san'o difekt'as ni'a'n mem'disciplin'o'n. Sed en la pur'e korp'a'j mal'san'o'j, hard'it'a spirit'o pov'as ankoraŭ tiu'n difekt'o'n kontraŭ'batal'i: “Mi'a korp'o sufer'as, tio koncern'as ĝi'n.” Tiel parol'is la stoik'an'o'j.
En la neŭr'oz'o'j, tuj kiam ili est'as iom grav'a'j, tio est'as tut'e mal'sam'a; neni'u organ'o est'as vund'e difekt'it'a, la viv'o neniel est'as en'danĝer'ig'at'a, sed ŝajn'as, ke la font'o mem de la moral'a energi'o est'as traf'it'a. Spirit'o est'as kvazaŭ katen'it'a, kaj ni ne plu sci'pov'as vol'i. Tio okaz'as unu'e, ĉar spirit'a fort'o kaj nerv'o'cerb'a hist'o streĉ'e inter'rilat'as, post'e ĉar neŭr'oz'o est'as ver'e la reg'ad'o de sub'konsci'o, kaj tiam ni ne plu estr'as hejm'e. Sed oft'e trov'o de mal'san'o est'as sam'temp'e el'trov'o de kurac'il'o. Kon'ant'e pli preciz'e la sub'konsci'o'n, oni ek'lern'is ĝi'n konduk'i. Krom'e oni ek'rimark'is, ke ĝi ne est'as nur diabl'a, sed ankaŭ bon'a fe'o.
En ĝi kuŝ'as potenc'a'j fort'o'j, kiu'j nur est'u el'log'at'a'j. Hipnot'ism'o, psik'analiz'o, kiu'j est'is star'ig'at'a'j por esplor'i la sub'konsci'o'n, nask'is tut'e natur'e terapeŭt'ik'o'j'n de la nerv'a'j mal'ord'o'j. Oni prav'e kompar'is psik'analiz'o'n kun la Roentgen-radi'o'j: ĉi tiu'j'n oni pov'as uz'i unu'flank'e por mal'kaŝ'i mal'san'aĵ'o'n intern'e de hist'o'j, ali'flank'e por ĝi'n kurac'i.
Simil'e psik'analiz'o, klar'ig'ant'e la sekret'a'n ag'ad'o'n de sub'konsci'o, ebl'ig'as sam'temp'e for'ig'i i'a'j'n mal'feliĉ'a'j'n efik'o'j'n de tiu ag'ad'o en la nerv'a sistem'o.
La plej mal'nov'a psik'o'terapi'o – hipnot'a sugesti'ad'o – pet'as konstant'e, kaj ebl'e eksces'e, la help'o'n de la sub'konsci'o. Tiu eksces'o est'ig'is re'ag'o'n: la skol'o de laŭ'raci'a persvad'ad'o riproĉ'as al hipnot'ism'o kaj sugesti'ad'o, ke tiu'j metod'o'j sub'met'as la pacient'o'j'n al sub'konsci'o anstataŭ liber'ig'i ili'n. Ĝi vol'as kontraŭ'e ag'i nur per'e de la konsci'a'j fort'o'j. Tiu re'ag'o de'nov'e est'is kred'ebl'e iom eksces'a. Psik'analiz'o kaj si'n'sugesti'ad'o uz'ad'as, pli ol iam, terapeŭt'ik'o'n per sub'konsci'o, sed ili zorg'as konstant'e pri la liber'ig'o de la pacient'o.
Tiu'j divers'a'j terapeŭt'ik'o'j, precip'e la du last'a'j, okup'os ni'n laŭ'vic'e; ĉar la ag'rimed'o'j, kiu'j'n ili prezent'as, est'as util'a'j ne nur por la nerv'o'mal'san'ul'o'j.
Tie kuŝ'as la baz'o'j de tut'a moral'a disciplin'o, de taktik'o por gvid'i aŭ brid'i sub'konsci'o'n. Ĉu ne la nerv'a'j mal'ord'o'j est'as cirkonstanc'o'j, kie la sub'konsci'o montr'iĝ'as plej impet'a? Ĉu ne ali'flank'e tiu'j metod'o'j sukces'is ĝi'n reg'ad'i en tiu'j mal'facil'a'j kaz'o'j?
Des pli prav'e oni rajt'as esper'i, ke per ili ni ek'lern'os ĝi'n reg'ad'i en ĝi'a normal'a stat'o. Ili est'as tiel eduk'a'j kiel kurac'a'j metod'o'j. Ili prezent'as al ni kelk'a'j'n el la plej efik'a'j rimed'o'j por ni'n mem influ'i.
Hipnot'ism'o kaj sugesti'ad'o de'ven'as histori'e de “best'a magnet'ism'o”. Oni baldaŭ rimark'is, ke magnet'ism'o aper'ig'is kelk'a'j'n grav'a'j'n fakt'o'j'n, sed ke la interpret'ad'o'j de Mesmer pri tiu'j fakt'o'j est'is tut'e ne'sufiĉ'a'j. Kontraŭ la teori'o de “fluid'o” star'iĝ'is la ”anim'ism'o”, kiu klar'ig'is la fenomen'o'j'n kiel kaŭz'it'a'j'n de la imag'o de la pacient'o. Tie est'as la unu'a ĝerm'o de la est'ont'a'j teori'o'j pri sugesti'o kaj si'n'sugesti'o.
Ali'flank'e Braid stud'ad'is pli akurat'e la art'e el'vok'it'a'n dorm'o'n. Li'a libr'o Nerv'a dorm'o (1843) atest'as la nask'iĝ'o'n de scienc'a hipnot'ism'o. Laŭ Braid, hipnot'o (t.e. art'e el'vok'it'a dorm'o) kaj sugesti'o est'as streĉ'e inter'rilat'a'j, kaj tiu'n koncept'o'n akcept'is post'e la pli'part'o de la aŭtor'o'j, ĝis la fin'o de la 19a jar'cent'o. Krom'e, Braid al'juĝ'as grav'ec'o'n al cert'a'j fizik'a'j proced'o'j por la est'ig'o de hipnot'o: precip'e li est'ig'as tiu'n stat'o'n, pet'ant'e, ke la pacient'o fiks'u si'a'n rigard'o'n al bril'a punkt'o, lok'it'a je 20 aŭ 30 centi'metr'o'j antaŭ la okul'o'j kaj iom supr'e; tiam okaz'as, laŭ la vort'o'j de Braid, “du'obl'a, intern'a kaj supr'a strab'ec'o”, kiu prepar'as la hipnot'a'n stat'o'n.
Sed la glor'a epok'o de hipnot'ism'o komenc'iĝ'as per la labor'o'j de Charles Richet (1875). En la sekv'ant'a'j jar'o'j okaz'is la fam'a batal'o – pri kiu ni tie ĉi pov'as nur memor'ig'i – inter la Pariza skol'o de la hospital'o Salpêtrière kaj la Nancy-a skol'o. Laŭ Charcot, ĉef'a gvid'ant'o de la unu'a skol'o, hipnot'o est'is nur est'ig'ebl'a per fizik'a'j proced'o'j ĉe cert'a'j fiziologi'a'j kondiĉ'o'j (unu'vort'e ĉe histeri'ul'o'j), kaj hipnot'o est'is si'a'vic'e neces'a kondiĉ'o por sugesti'o. Kontraŭ'e, laŭ la Nancy-aj kurac'ist'o'j Liébeault kaj Bernheim, sugesti'o est'is la precip'a fenomen'o, kaj hipnot'o mem est'is ĝi'a rezultat'o; ali'vort'e: oni est'ig'is hipnot'o'n nur, trud'ant'e al la pacient'o la ide'o'n, ke li tuj dorm'os. Ver'ŝajn'e la diskut'o de'ven'is de tiu fakt'o, ke ambaŭ skol'o'j ne parol'is tut'e pri la sam'a fenomen'o, kiam ili uz'is la vort'o'n “hipnot'o”. Charcot stud'is prefer'e stat'o'j'n pli mal'oft'a'j'n de pli profund'a dorm'o, Bernheim pli ordinar'a'j'n stat'o'j'n de du'on'dorm'o. Ĉiu'kaz'e, hipnot'o pli-mal'pli profund'a ŝajn'is al ĉiu'j aŭtor'o'j kiel kondiĉ'o, se ne neces'a, almenaŭ favor'a al sugesti'o: Oni konstat'is, ke en tiu'j stat'o'j de dorm'o aŭ du'on'dorm'o la pacient'o facil'e akcept'as ide'o'j'n propon'at'a'j'n al li de la hipnot'ig'int'o, kaj real'ig'as ili'n. El tio mem konsist'as sugesti'o. Oni pov'as tiel sugesti'i ide'o'j'n de cert'a'j ag'o'j, kaj la pacient'o tre obe'em'e plen'um'as tiu'j'n ag'o'j'n, kelk'foj'e ekster'ordinar'a'j'n. Sam'manier'e oni sugesti'as al nerv'o'mal'san'ul'o'j re'san'ig'o'n de ili'a'j mal'ord'o'j, kaj tiel la mal'ord'o'j oft'e mal'aper'as.
Pierre Janet, unu'a, klar'ig'is tiu'j'n fenomen'o'j'n per la teori'o de “sub'konsci'o”. Sugesti'o est'as aŭtomat'a kaj sub'konsci'a ag'o (43) , ali'vort'e ag'o ne kontrol'at'a de la konsci'a mens'o de l’ pacient'o. Tiu teori'o supoz'as, ke hipnot'o est'as stat'o favor'a al dis'iĝ'o de konsci'o kaj sub'konsci'o: per'e de tiu dis'iĝ'o hipnot'o est'as ankaŭ favor'a al sugesti'o.
La sam'a'n ide'o'n esprim'is iom post'e Grasset per si'a klar'a kaj fam'a skem'o de “mult'later'o”. Spirit'o simil'as mult'later'o'n, kun ĝi'a centr'o O kaj ĝi'a'j vertic'o'j A, B, C, k.t.p.La centr'o O figur'as la konsci'a'n person'ec'o'n, al kiu ni rilat'ig'as ĉiu'j'n ni'a'j'n konsci'a'j'n impres'o'j'n kaj ag'o'j'n, la centr'o'n de person'a kontrol'o kaj vol'o. La vertic'o'j A, B, C k.t.p.figur'as la divers'a'j'n cerb'a'j'n centr'o'j'n, ekzempl'e centr'o'j'n de vid'ad'o, aŭd'ad'o, leg'ad'o, parol'ad'o k.t.p.Ni nom'u A iu'n ricev'a'n centr'o'n (ekzempl'e centr'o'n de aŭd'ad'o)kaj B iu'n ag'a'n centr'o'n (ekzempl'e centr'o'n de parol'ad'o). Kiam mi aŭd'as iu'n demand'o'n kaj ĝi'n respond'as, la cerb'a energi'o ir'as de A al B, sed normal'e ĝi tra'ir'as ĉiam la centr'o'n O, kiu lud'as la rol'o'n de centr'a inform'ej'o kaj direkt'ej'o. La voj'o laŭ'ir'at'a de la energi'o ne est'as A-B (later'o de la mult'later'o) sed A-O-B.
Mal'e ĉe la pacient'o en hipnot'a dorm'o, la voj'o est'as A-B.
Tio signif'as, ke tiu pacient'o respond'as aŭtomat'e, sen'kontrol'e: ĉu li nur ripet'as la aŭd'it'a'n demand'o'n, ĉu li respond'as ĝi'n sen'pri'pens'e, akcept'ant'e laŭ mir'ig'a obe'em'o la ide'o'j'n propon'it'a'j'n de la hipnot'ig'ant'o. Oni pov'as dir'i, ke A funkci'ig'is aŭtomat'e B, sen inter'help'o de la centr'o O. Oni kompren'as nun la formul'o'n de Grasset: En la hipnot'a stat'o, “la mult'later'o de la pacient'o est'as emancip'at'a de ĝi'a centr'o O”, kio signif'as ali'vort'e, ke la sub'konsci'o de la pacient'o ne plu est'as reg'at'a de li'a konsci'a kontrol'o. Grasset al'don'as, ke tiam “la mult'later'o de la pacient'o obe'as la centr'o'n O de la hipnot'ig'ant'o.” El tiu obe'em'o konsist'as sugesti'o. (44) Oni ankaŭ nun kompren'os la grav'ec'o'n de tiu'j fakt'o'j por la problem'o de mem'disciplin'o. Laŭ la termin'o'j de Grasset oni pov'us dir'i, ke mem'disciplin'o est'as perfekt'a kontrol'o de O pri la mult'later'o, kaj ke la nerv'a'j mal'ord'o'j est'as mal'san'o'j de tiu kontrol'o. Ĉe la nerv'a mal'san'ul'o, la centr'o O, t.e.
la konsci'a kontrol'o, est'as tro mal'fort'a por reg'i la mult'later'o'n. Nu, per la hipnot'a sugesti'o la vol'o de la hipnot'ig'ant'o anstataŭ'as moment'e tiu'n centr'o'n kaj trud'as obe'em'o'n al la ribel'a mult'later'o: Fakt'e, oni for'ig'is per tiu metod'o mult'a'j'n nerv'a'j'n kaj karakter'a'j'n mal'ord'o'j'n. Oni re'star'ig'is kontrol'o'n ĉe person'o'j sufer'ant'a'j pro mal'bon'a kutim'o, kiu'n ili ne pov'is venk'i per si mem.
Ekzempl'e oni re'san'ig'is drink'em'ul'o'j'n, infan'o'j'n, kiu'j dent'o'skrap'is si'a'j'n ung'o'j'n aŭ mal'sek'ig'is nokt'e si'a'n lit'o'n.
Oni oft'e pli'bon'ig'is la stat'o'n de histeri'ul'o'j.
Ĉu tamen tiu metod'o est'as tut'e sen'danĝer'a? Oni rajt'as pens'i, ke la hipnot'ig'ant'o re'star'ig'as ord'o'n ĉe la pacient'o, iom sam'manier'e kiel la aŭstria imperi'o iam re'star'ig'is ord'o'n en Bosnio, okup'ant'e ĝi'n milit'ist'e kaj ne plu konsent'ant'e post'e, ĝi'n for'las'i. Oni oft'e esprim'is la tim'o'n, ke la vol'o de l’ hipnot'ig'ant'o ne nur moment'e, sed daŭr'e anstataŭ'u la person'a'n kontrol'o'n de la pacient'o. Tiu tim'o ne est'as tut'e taŭg'a; ni hodiaŭ sci'as, ke la sub'met'iĝ'o de pacient'o al hipnot'ig'int'o est'as pli'part'e fakt'o de mem'sugesti'o: la pacient'o est'as sen'kondiĉ'e sub'met'it'a al tiu vol'o de ali'ul'o, nur se li kred'is, ke tio okaz'os. Tamen oni rajt'as dub'i, ke tiu en'miks'iĝ'o de ali'ul'o est'as la plej oportun'a solv'o de la problem'o de mem'disciplin'o.
Oni kompren'ebl'e riproĉ'is ankaŭ al hipnot'ism'o kaj hipnot'a sugesti'o, ke ili mal'kun'ig'is la spirit'o'n de la pacient'o kaj, est'ig'ant'e aŭtomat'aĵ'o'j'n aŭ impuls'o'j'n, ke ili romp'is tio'n, kio'n Janet nom'as “psik'a sintez'o”.
Ni ankaŭ pens'as, ke tiu riproĉ'o (tre proksim'a al la antaŭ'a) ne est'as tut'e prav'a: ĉar oni eĉ kurac'is per hipnot'o kaz'o'j'n de du'part'iĝ'o de person'ec'o simil'a'j'n al tiu de Felida, pri kiu ni iom antaŭ'e parol'is. Ali'vort'e, oni re'sub'met'is la el'glit'int'a'n “Mi” sub la reg'ad'o'n de la precip'a “Mi”; oni obe'ig'is la tendenc'o'j'n kaj impuls'o'j'n, kiu'j vol'is aŭtomat'e kaj sen'kontrol'e funkci'i; do oni re'star'ig'is la mem'disciplin'o'n, kaj oni ja ating'is tiu'n rezultat'o'n per hipnot'a sugesti'o. Oni dev'as tamen rimark'ig'i, ke tiu'j kurac'ad'o'j uz'as aŭtomat'aĵ'o'j'n kaj mal'kun'ig'o'n por for'ig'i aŭtomat'ec'o'n kaj mal'kun'iĝ'o'n: iom simil'e kupoks'o per inokul'o kurac'as.
Tial per mal'lert'ec'o, per doz'ad'a erar'o, hipnot'o kaj ali'sugesti'o (hetero'sugesti'o) pov'as ver'ŝajn'e est'ig'i mal'kun'iĝ'o'j'n anstataŭ ol for'ig'i ili'n. Tio tut'e ne prav'ig'as la for'las'o'n de tiu'j metod'o'j; tio nur prav'ig'as la si'n'gard'em'o'n en ili'a uz'ad'o, kaj se ebl'e la star'ig'o'n de ali'a'j metod'o'j pli respekt'em'a'j al la aŭtonomi'o de la pacient'o.
La fond'int'o de la metod'o de moral'a kurac'ad'o per laŭ'raci'a persvad'ad'o est'is Prof. Dubois el Ber'n. Komenc'e li kurac'is la nerv'a'j'n mal'san'o'j'n, kiel oni kutim'e far'is tiam, per elektr'o; sed li baldaŭ ek'rimark'is, ke simpati'o, filozofi'a konsil'o, kuraĝ'ig'ant'a asert'o, mult'e pli efik'as ol Faradayfluoj.
Li ir'is al Nancy, lern'is ĉe Bernheim la hipnot'a'n sugesti'ad'o'n; sed li mal'ŝat'is tiu'n proced'o'n: ŝajn'is al li, ke oni ekspluat'is la tro'kred'em'o'n de la pacient'o. De tiam li vol'is mal'kaŝ'e kontraŭ'batal'i la nerv'a'j'n mal'ord'o'j'n per moral'instru'o kaj rezon'ad'o. Post kelk'a'j jar'o'j li kon'ig'is si'a'j'n ide'o'j'n kaj kurac'metod'o'n, precip'e en si'a verk'o: “Psik'o'neŭr'oz'o'j kaj ties moral'a kurac'ad'o (1904). (45) Dubois kaj li'a'j disĉipl'o'j, inter kiu'j la plej fam'a est'as Déjerine en Par'is, moral'instru'as la nerv'o'mal'san'ul'o'j'n, diskut'ant'e kun ili la problem'o'j'n pri liber'ec'o, respond'ec'o, ego'ism'o, altruism'o, k.t.p.Ili asert'as sen'ĉes'e, ke raci'a kaj praktik'a ideal'o est'as la plej efik'a fort'o por star'ig'i aŭ re'star'ig'i san'a'n viv'o'n.
Cert'e la persvad'ist'o'j iom erar'as, asert'ant'e, ke ili ne far'as sugesti'o'n. Ili for'ig'as hipnot'o'n, sed ili'a praktik'o mult'e simil'as tiu'n de Bernheim kaj de li'a'j disĉipl'o'j, kiu'j uz'is oft'e “sen'dorm'a'n sugesti'o'n”. Oni trov'as pri tio, en la verk'o mem de Dubois, kelk'a'j'n interes'a'j'n konfes'o'j'n aŭ koncesi'o'j'n. Jen ekzempl'e paĝ'o, kie Dubois parol'as pri “dres'ad'o kontraŭ mal'laks'o” . Detal'ig'int'e si'a'j'n recept'o'j'n, li al'don'as: “Kaj fin'e zorg'u, ke vi ne for'ig'u la sugesti'a'n efik'o'n, kiu'n vi ĵus est'ig'is. Tre estim'ind'a koleg'o, kiu praktik'as de mult'a'j jar'o'j tiu'n kurac'ad'o'n, dir'is al mi, ke li est'as tre kontent'a pri ĝi, sed ke li tamen traf'is kelk'a'j'n mal'sukces'o'j'n. Mir'ig'it'e mi pet'is, ke li detal'ig'u al mi si'a'j'n ordon'o'j'n al la mal'san'ul'o'j.
Neni'o mank'is; ŝajn'is, ke mi mem est'us ordon'int'a. Dum mi serĉ'is la kaŭz'o'j'n de la mal'sukces'o, la koleg'o al'don'is: “Krom'e mi ne sen'kuraĝ'ig'is la mal'san'ul'in'o'n; mi dir'is al ŝi: Se tio ne sukces'as, ekzist'as ankaŭ ali'a'j rimed'o'j.” Tiu kontraŭ-sugesti'o sufiĉ'as por klar'ig'i la mal'sukces'o'n. Kiam oni vol'as al'trud'i konvink'o'n, oni dev'as ne est'ig'i ide'o'n pri ebl'a mal'sukces'o.” (46) Dum la sugesti'an'o'j tut'e intenc'e efik'as per la sub'konsci'o, la persvad'ant'o'j klopod'as efik'i nur per la konsci'o, per raci'o kaj vol'o. La unu'a'j pli-mal'pli dis'ig'as konsci'o'n kaj sub'konsci'o'n, la du'a'j vol'as nepr'e tiu'n dis'iĝ'o'n evit'i. Ili pens'as, ke sugesti'o est'as kontraŭ'a al la ind'ec'o de la pacient'o; ili vol'as, ke oni ne trud'u al li ide'o'n “tra la mal'antaŭ'a pord'o”.
Sed tiu'j disting'o'j est'as iom teori'a'j. Fakt'e, la dis'iĝ'o de konsci'o kaj sub'konsci'o, eĉ en hipnot'a dorm'o, est'as neniam perfekt'a; la pacient'o pov'as ankoraŭ ĝis iu grad'o diskut'i kaj rifuz'i, kaj ĉiu sugesti'o en'ten'as part'o'n de persvad'o. Sam'e ĉiu persvad'o en'ten'as part'o'n de sugesti'o. La ĵus cit'it'a tekst'o de Dubois montr'as tio'n klar'e. Spit'e de la atak'o'j de la persvad'ist'o'j kontraŭ la sugesti'ist'o'j, ambaŭ metod'o'j est'as tre proksim'a'j unu la ali'a'n.
Se oni ĉiu'n mis'kompren'o'n, ĉiu'n vort'a'n diskut'o'n for'las'as, oni ver'ŝajn'e ek'kon'os, ke mal'sam'ec'o inter ambaŭ est'as precip'e jen'a: Konvink'o est'as grav'a kondiĉ'o por ĉiu sugesti'o. Nu, oni pov'as dir'i, ke sugesti'ant'o'j kaj persvad'ant'o'j far'as ambaŭ sugesti'o'n, sed opini'as mal'sam'e pri la rimed'o'j taŭg'a'j por est'ig'i konvink'o'n en la pacient'o. La persvad'ant'o'j riproĉ'as al la sugesti'ant'o'j, ke ili trud'as konvink'o'n per artifik'o'j, per emoci'a'j sku'o'j, kiu'j memor'ig'as pri la ĉarlatan'a'j proced'o'j. Ili si'a'flank'e vol'as, ke konvink'o rezult'u de akcept'ad'o de ide'o per raci'o.
Ili princip'e est'as prav'a'j. Oni dev'as tamen memor'i, ke konvink'o ne est'as tut'e raci'a, sed ankaŭ sent'a fakt'o, kaj ke ambaŭ element'o'j – raci'o kaj sent'o – ĉe'est'os en ĉiu kaz'o laŭ divers'a'j proporci'o'j.
Ni pov'as konklud'i, ke persvad'ist'o'j ne for'ig'is la sugesti'a'n metod'o'n – kiel ili pens'is -, sed ebl'e ĝi'n pli'bon'ig'is. Ili montr'is, ke mult'a'j rezultat'o'j ating'it'a'j per hipnot'a sugesti'o est'as ankaŭ ating'ebl'a'j per pli simpl'a kaj mal'pli tim'ind'a metod'o. Ne est'as neces'e, ke la kurac'ist'o ordon'u, kaj ke la pacient'o blind'e obe'u. Ili pov'as ambaŭ kun'labor'i.
Tiu metod'o est'as cert'e pli eduk'a. Ĝi'a precip'a merit'o est'as, ke ĝi rimark'ig'is la ebl'ec'o'n de iu eduk'ad'o por la nerv'a'j mal'san'ul'o'j, por la mal'fort'a'j karakter'o'j. Post'e aper'is dum la last'a'j jar'dek'o'j divers'a'j metod'o'j de “re'eduk'ad'o”, inter kiu'j ni nom'u la interes'a'n kaj simpl'a'n metod'o'n de “re'eduk'ad'o de la cerb'a kontrol'o” prezent'it'a'n de Dro Vittoz en Lausanne. (47) Ĝi konsist'as precip'e el laŭ'grad'a'j ekzerc'o'j, kiu'j'n la pacient'o ripet'as direkt'at'e de la kurac'ist'o. Tiu'j ekzerc'o'j cel'as ĉef'e la koncentr'ig'o'n de atent'o. El tiu vid'punkt'o ili ne est'as sen simil'ec'o al la ekzerc'o'j de Jog'a.
Inter la medicin'a'j metod'o'j, la metod'o de laŭ'raci'a persvad'ad'o est'as cert'e la mal'plej medicin'a, la plej simil'a al la filozofi'a'j metod'o'j, kaj tio est'as ankaŭ unu el ĝi'a'j merit'o'j, memor'ig'i, ke tiu'j mal'nov'a'j metod'o'j est'as ankoraŭ aplik'ebl'a'j kaj pov'as help'i eĉ la kurac'ist'o'n. Fakt'e, cert'a'j konsil'o'j de la stoik'an'o'j, ekzempl'e ili'a disciplin'o de “sen'valor'ig'o per analiz'o”, kiu'n ni ali'lok'e detal'ig'is, mult'e simil'as cert'a'j'n konsil'o'j'n de Dubois.
La metod'o de raci'a persvad'ad'o trans'paŝ'is de long'e la lim'o'n de propr'e dir'it'a terapeŭt'ik'o. Sed sen'dub'e tiu eduk'a kaj filozofi'a si'n'ten'ad'o taŭg'as en mult'a'j okaz'o'j de la ĉiu'tag'a viv'o. Dubois iom parol'as pri la infan'a eduk'ad'o, kaj mult'a'j el li'a'j konsil'o'j est'as facil'e aplik'ebl'a'j al la eduk'ad'o aŭ re'eduk'ad'o de si mem, al la kondut'o de la viv'o. Ĉiu el ni – mal'san'a aŭ ne – pov'as ricev'i help'o'n el la konsil'o'j de Dubois, ĉu li bezon'as pli'firm'ig'i en si mem iu'n mal'fort'a'n flank'o'n, ĉu Ii dezir'as bon'far'e influ'i ĉirkaŭ'ul'o'j'n.
“Unu el la plej dis'vast'iĝ'int'a'j libr'o'j pri mem'eduk'ad'o – skrib'as Prof. F. W. Foerster – est'as verk'it'a de special'kurac'ist'o por nerv'o'mal'san'o'j, Dubois el Ber'n; kaj tio ne okaz'is hazard'e: preciz'e en si'a. klient'ar'o la aŭtor'o pov'is konstat'i streĉ'a'n rilat'o'n inter la nun'a nerv'a degener'ad'o kaj la for'las'o de moral'a ideal'o. Nobl'a koncept'o pri la viv'o de'ten'as en latent'a stat'o mult'a'j'n neŭr'oz'a'j'n temperament'o'j'n, antaŭ'gard'ant'e ili'n de la mal'seren'ig'ant'a'j ekscit'o'j de kiu ajn kapric'o.” (48)
La Stud'o'j pri histeri'o (49) de Breuer kaj Freud (1895) atest'as la nask'ig'o'n de psik'analiz'o. Tiu ĉi de'ven'as rekt'e de la tiam'a'j labor'o'j pri hipnot'o kaj sugesti'o. Freud, baldaŭ majstr'o de la nov'a skol'o, labor'is unu'e en la hospital'o de la Salpêtrière en Par'is sub la gvid'ad'o de Charcot, vid'is la eksperiment'o'j'n de Bernheim en Nancy, interes'iĝ'is je la unu'a'j stud'o'j de Pierre Janet pri psikologi'a aŭtomat'ec'o kaj sub'konsci'o.
Sed kelk'a'j esplor'ad'o'j de Breuer baldaŭ konduk'is Freudon en voj'o'n tut'e nov'a'n.
La mal'san'ul'in'o de Breuer, kiu hav'is la honor'o'n, est'i la unu'a pacient'in'o de psik'analiz'o, est'is 21-jar'a fraŭl'in'o, kiu sufer'is pro histeri'a'j simptom'o'j. Dum la du jar'o'j, kiam ŝi est'is observ'at'a, ŝi el'montr'is iom divers'a'j'n mal'ord'o'j'n: kontraktur'o kaj anestezio de ambaŭ dekstr'a'j ekstrem'aĵ'o'j, aŭ kelk'foj'e de ambaŭ mal'dekstr'a'j; mal'ord'o'j en la okul'a'j mov'o'j kaj en vid'kapabl'o; mal'facil'ec'o en rekt'a ten'ad'o de la kap'o; nerv'a tus'o. Ŝi el'montr'is precip'e naŭz'o'n al ĉiu nutr'aĵ'o kaj dum kelk'a'j semajn'o'j tut'a'n ne'ebl'ec'o'n trink'i, spit'e de ard'a soif'o. Ŝi prezent'is ankaŭ, en cert'a'j moment'o'j for'distr'ec'o'n, dum kiu ŝi kutim'e murmur'is sen'pri'pens'e kelk'a'j'n vort'o'j'n, kiu'j ver'ŝajn'e rilat'is je intim'a'j zorg'o'j.
La kurac'ist'o not'is kelk'a'j'n el tiu'j vort'o'j kaj ili'n re'dir'is al la pacient'in'o en hipnot'a stat'o. La fraŭl'in'o, kiel la kurac'ist'o esper'is, komplet'ig'is aŭtomat'e la aŭd'it'a'j'n vort'o'j'n. Tiel aper'is fantazi'aĵ'o'j, rev'aĵ'o'j, kiu'j alud'is kaj ali'vest'ig'is scen'o'j'n fakt'e de ŝi tra'viv'it'a'j'n. Ekster'ig'int'e tiu'manier'e tio'n, kio sur'prem'is ŝi'a'n imag'o'n, ŝi sent'is si'n iom sen'pez'ig'it'a. Eĉ kelk'a'j simptom'o'j komenc'is mal'aper'i, kiam, dum tiu'j hipnot'a'j ekzerc'o'j, ŝi re'memor'is okaz'int'aĵ'o'j'n, ĉe kiu'j la simptom'o'j est'is aper'int'a'j. Ekzempl'e ŝi parol'is iam, en hipnot'o, pri si'a angl'a guvern'ist'in'o, al kiu ŝi sent'is antipati'o'n; en la ĉambr'o de tiu guvern'ist'in'o ŝi est'is vid'int'a hund'et'aĉ'o'n trink'ant'a'n el glas'o. De tiam ĝi ne plu pov'is trink'i.
Kompren'ant'e, ke tio est'is la kaŭz'o, ŝi pet'is trink'i, trink'is iom mult'e da akv'o kaj re'vek'iĝ'is el la hipnot'o trink'ant'e: la simptom'o por ĉiam est'is mal'aper'int'a.
Breuer stud'is sam'manier'e ali'a'j'n simptom'o'j'n de la person'o kaj sukces'is klar'ig'i ili'n per simil'a'j kaŭz'o'j, per emoci'o'j pli-mal'pli forges'it'a'j kaj en hipnot'a stat'o re'aper'ant'a'j.
Ĉiu'j mal'ord'o'j est'is nask'iĝ'int'a'j en epok'o, kiam la fraŭl'in'o fleg'is si'a'n mal'san'a'n patr'o'n. Ŝi hav'is larm'o'j'n en la okul'o'j, kiam ŝi'a patr'o demand'is ŝi'n pri la hor'o; la larm'o'j mal'permes'is, ke ŝi leg'u je la horloĝ'o, kiu krom'e ŝajn'is al ŝi pli grand'a; tio sufiĉ'is por est'ig'i la okul'a'j'n mal'ord'o'j'n. Ali'foj'e ŝi sid'is ĉe la lit'kap'o de si'a patr'o, apog'ant'e la dekstr'a'n brak'o'n sur la seĝ'dors'o. Ŝi tiel dron'is en du'on'dorm'o kaj vid'is sonĝ'e aŭ halucinaci'e serpent'o'n, kiu'n ŝi vol'is for'pel'i; sed ŝi'a dekstr'a brak'o ŝajn'is al ŝi sen'viv'a; tio est'is la origin'o de la kontraktur'o kaj anestezio.
De tiam Breuer kaj Freud est'is instig'at'a'j, esplor'ad'i plu la nerv'a'j'n simptom'o'j'n je la sam'a direkt'o. Tiu'j simptom'o'j aper'is ĝis tiam kiel kapric'a'j, sen'regul'a'j sekv'o'j de mal'san'a stat'o de l’ nerv'a sistem'o. La el'trov'o de Breuer kaj Freud est'is, ke la simptom'o'j hav'as signif'o'n kaj psikologi'a'n origin'o'n; sed la mal'san'ul'o neni'o'n sci'as pri tiu origin'o; ali'vort'e, ili aparten'as al la sub'konsci'a psik'o. Oft'e, kiam oni sukces'as klar'ig'i iu'n simptom'o'n, oni ĝi'n sam'temp'e for'ig'as.
Freud ne nur mal'kaŝ'as la rol'o'n lud'at'a'n de sub'konsci'a'j element'o'j en neŭr'oz'o. Li ankaŭ si'n demand'as, kial tiu'j element'o'j, kutim'e. rilat'a'j al grav'a'j afekci'o'j de la pacient'o, tamen ne est'as konsci'a'j. Tie ĉi inter'help'as la Freud-a teori'o pri sub'prem'o, laŭ kiu ni aŭtomat'e en la sub'konsci'o'n for'ĵet'as tio'n, kio est'as mal'agrabl'a al ni, precip'e tio'n, pri kio ni hont'as, ekzempl'e i'a'j'n emoci'o'j'n rilat'a'j'n al seks'ec'o.
La psik'analiz'a kurac'ad'o de neŭr'oz'o'j aŭ karakter'a'j mal'ord'o'j konsist'as unu'e el el'trov'o de sub'prem'aĵ'o'j. Sed kiel en tio sukces'i ? Kiel konsci'ig'i pri tio, kio kaŝ'ig'as en la sub'konsci'o?
Unu el la ĉef'a'j proced'o'j por tio est'as la analiz'o de la sonĝ'o'j. (50) Ne kred'u, ke oni vol'u tiel mal'kaŝ'i la est'ont'ec'o'n!
La afer'o est'as mult'e pli simpl'a. Sonĝ'o aper'as al la psik'analiz'ist'o'j kiel ali'vestiĝ'o de la intim'a'j kaj pli-mal'pli sub'konsci'a'j zorg'o'j de la person'o. Oni facil'e kompren'os tiu'n fakt'o'n per la leĝ'o'j de la ide'asoci'ad'o. La ide'o'j, la imag'a'j bild'o'j si'n el'vok'as unu la ali'a'n. Sed se iu bild'o est'as mal'agrabl'a al la konsci'o de la dorm'ant'o, ĝi est'as aŭtomat'e sub'prem'at'a. Ĝi mal'aper'as el la konsci'o, en kiu tuj aper'as ali'a bild'o, el'vok'it'a de la unu'a laŭ la leĝ'o'j de ide'asoci'ad'o.
Nur tiu du'a bild'o kvazaŭ anstataŭ'as la unu'a'n. Tiel bild'o'j de la sonĝ'o est'as “simbol'o'j” de ali'a'j, sub'konsci'a'j kaj sub'prem'at'a'j bild'o'j kaj ide'o'j. Dorm'ant'o zorg'as ekzempl'e pri mal'facil'aĵ'o de si'a nun'a viv'o: li sonĝ'as pri ekzamen'o, tra'viv'it'a de long'e, kaj angor'iĝ'as pro la tim'o, mal'sukces'i en tiu ekzamen'o. Sinjor'in'o, kiu'n mi observ'is, est'is graved'a, kaj log'ant'e iom mal'proksim'e de la urb'o, ŝi tim'is, ke oni mal'facil'e trov'os akuŝ'ist'o'n en la ĉirkaŭ'aĵ'o. Ek'dorm'int'e kun tiu tim'o, ŝi hav'is la sekv'ant'a'n sonĝ'o'n: la forn'o'tub'o est'as ŝtop'it'a; est'as dimanĉ'e, kaj neni'u kamen'pur'ig'ist'o est'as trov'ebl'a.
Analiz'i sonĝ'o'n, est'as mal'kaŝ'i la kaŝ'it'a'j'n ide'o'j'n kaj bild'o'j'n. Por tio oni pet'as, ke la pacient'o, en stat'o de mal'streĉ'ec'o kaj rev'em'o, babil'u sen'pri'pens'e pri la bild'o'j de la sonĝ'o. Li ne for'ĵet'u la absurd'a'j'n aŭ mal'dec'a'j'n ide'o'j'n, sed dir'u ĉio'n, kio en'flug'as al li en la kap'o'n. Tiel li pli'mal'pli ripet'as la ide'asoci'o'j'n, el kiu'j la sonĝ'o rezult'is, kaj la analiz'ist'o re'trov'as, sub la “aper'ant'a en'hav'o” de la sonĝ'o, ĝi'a'n “latent'a'n en'hav'o'n”. Tio est'as la “asoci'ad'a metod'o”.
Kompren'ebl'e la asoci'o'j, el'vok'it'a'j okaz'e de unu sonĝ'o, ne ĉiam sufiĉ'as por ĝi'n klar'ig'i. Sed kiam, okaz'e de kelk'a'j sonĝ'o'j, la pacient'o ripet'as la sam'a'j'n asoci'o'j'n, oni rajt'as konklud'i, ke la tiel traf'it'a'j ide'o'j hav'as iu'n grav'ec'o'n por li kaj est'is pli-mal'pli kaŝ'at'a'j sub la divers'a'j sonĝ'o'j.
Sed la psik'analiz'a esplor'ad'o konduk'is iom post iom al pli vast'a koncept'o, al teori'o pri evolu'ad'o de l’ instinkt'o.
La biologiistoj|biologistoj jam de kelk'a'j jar'o'j est'is dev'ig'it'a'j, for'las'i la dogm'o'n pri sen'ŝanĝ'a'j instinkt'o'j koncern'e la best'a'j'n spec'o'j'n. Spalding en kok'id'o'j (1873), Forel en formik'o'j (1874) konstat'is for'iĝ'o'j'n kaj ali'iĝ'o'j'n de instinkt'o'j. William James en'konduk'is simil'a'j'n koncept'o'j'n en la psikologi'a'n stud'ad'o'n de l’ hom'o kaj montr'is, ke ili est'as tre util'e aplik'ebl'a'j en eduk'ad'o.
La original'ec'o de Freud est'as, ke li rimark'is rilat'o'n inter ambaŭ fakt'o'j, for'iĝ'o kaj ali'iĝ'o.
Instinkt'o nur ŝajn'e for'iĝ'as, ĝi est'as fakt'e sub'prem'at'a kaj el'flu'as per ali'a'j voj'o'j; aŭ se oni konsider'as la ali'a'n flank'o'n, ali'iĝ'ant'a instinkt'o est'as instinkt'o unu'e kontraŭ'barit'a. Tiel aper'as al ni la lini'o de evolu'ad'o.
Freud stud'is la ali'iĝ'o'j'n de la seks'a instinkt'o kaj al'juĝ'is al ĝi'a evolu'ad'o tre grav'a'n rol'o'n en la tut'a psik'a viv'o. Unu el li'a'j disĉipl'o'j, Adler, en'ir'is baldaŭ ali'a'n voj'o'n kaj konsider'is prefer'e la “potenc'a'n instinkt'o'n” iom simil'a'n al “Wille zur Macht” (Vol'o al potenc'o) de Nietzsche. Okaz'as oft'e, ke Freud kaj Adler klar'ig'as la sam'a'n fakt'o'n, unu per la seks'a instinkt'o, la ali'a per la potenc'dezir'o. Jen ekzempl'e jun'a vir'in'o, kiu instinkt'e rifuz'as la vir'in'a'n rol'o'n; ŝi ne pov'as si'n adapt'i al la edz'in'ec'o, ne ŝat'as hav'i infan'o'j'n, eĉ sent'as ne'kompren'ebl'a'n naŭz'o'n je la vid'o de suĉ'infan'o; ŝi en si'a har'aranĝ'o kaj vest'o imit'as vir'o'n; krom'e ŝi elekt'is vir'a'n profesi'o'n kaj tut'e mal'ŝat'as la kutim'a'j'n vir'in'a'j'n labor'o'j'n.
Ebl'e ŝi prezent'as ankaŭ korp'a'j'n mal'ord'o'j'n: ekzempl'e la menstruo|monataĵo tut'e ne aper'as. Freud klar'ig'us tia'n okaz'o'n, parol'ant'e pri ia “sam'seks'ec'a” tendenc'o, sub'prem'it'a kaj ali'iĝ'int'a. Adler parol'us prefer'e pri la “potenc'vol'o”
de la pacient'in'o; eĉ la seks'a'j mal'ord'o'j aper'us al li kiel sub'konsci'a esprim'manier'o de la sam'a vol'o, de la tim'o, est'i sub'ig'at'a al iu pli fort'a (ekzempl'e al vir'o).
La mal'sam'ec'o de ambaŭ teori'o'j ne dev'as for'ig'i ni'a'n konfid'o'n pri la analiz'a metod'o. Freud kaj Adler ja konstat'as la sam'a'j'n rilat'o'j'n inter cert'a'j fakt'o'j, la sam'a'j'n sistem'o'j'n de karakter'a'j kaj nerv'a'j el'montr'aĵ'o'j. Ili nur ne al'juĝ'as la sam'a'n grav'ec'o'n al la sam'a element'o. Ali'flank'e ambaŭ teori'o'j est'as perfekt'e akord'ebl'a'j; eĉ ali'a psikolog'o, C. O.
Jung en Zŭrich, klopod'is por sintez'ig'i ili'n.
Esplor'ad'o de sub'konsci'o ne est'as do la sol'a il'o, kiu'n hav'ig'as al ni psik'analiz'o, kaj tiu negativ'a labor'o, for'ig'i sub'prem'o'j'n, ne ĉiam sufiĉ'as. Psik'analiz'o, sci'ig'ant'e ni'n pri evolu'ad'o de instinkt'o'j, prezent'as al ni ali'a'j'n rimed'o'j'n: ĉar, tuj kiam est'as liber'ig'at'a'j la fort'o'j, antaŭ'e katen'it'a'j en la sub'konsci'o, oft'e est'as ankoraŭ util'e, gvid'i ili'n al nov'a objekt'o'j, laŭ la leĝ'o'j de ili'a evolu'ad'o. Oni jam for'ig'is mal'taŭg'a'n ali'voj'iĝ'o'n de cert'a'j instinkt'a'j fort'o'j, kiu'j est'is blok'ad'it'a'j kiel en sen'el'ir'ej'o, oni nun ankoraŭ dev'as klopod'i por mal'ferm'i al ili taŭg'a'n el'ir'o'n, bon'a'n ali'voj'iĝ'o'n, t.e.
sublim'ad'o'n. Tie kuŝ'as la propr'e eduk'a task'o de la psik'analiz'ist'o.
“Ni'a'j instinkt'o'j, skrib'as Bov'et, eĉ la plej brut'a'j, pov'as est'i eduk'at'a'j, aŭ kiel dir'as la psik'analiz'ist'o'j, sublimat'a'j, t.e.
ia'manier'e tiel ali'ig'at'a'j, ke ili far'iĝ'as ne nur sen'danĝer'a'j, sed eĉ soci'e util'a'j. La plej alt'a'j hom'a'j Valor'aĵ'o'j, scienc'o, art'o, religi'o, hav'as tre mal'nobl'a'n instinkt'a'n origin'o'n. La patriot'ism'o kaj eĉ la pli vast'a am'o al hom'ar'o de'ven'as per el'volv'iĝ'o el fili'a instinkt'o. Sam'e okaz'as probabl'e pri la religi'a sent'o. La lukt'a'n instinkt'o'n oni pov'as kanal'ig'i per la kavalir'a'j leĝ'o'j, ali'voj'ig'i en mont'sur'grimp'ad'o (alp'ism'o) “platon'ig'i” kaj spirit'ig'i laŭ'form'e de la asket'a hero'ec'o de monaĥ'o aŭ sankt'ul'o. Koncern'e la seks'a'n instinkt'o'n, la psik'analiz'ist'o'j inter'konsent'as pri la ĉe'est'o de ĝi'a'j element'o'j iom ĉie, menci'ind'e en la mistik'a fervor'o kaj en la si'n'don'em'o, kiu'j karakteriz'as la kvazaŭ patr'in'a'n human'ec'o'n de la bon'far'frat'in'o. Psik'analiz'ist'o, kiu vol'as eduk'e ag'ad'i, dev'os neniam forges'i tiu'n ekvivalent'ec'o'n de cert'a'j instinkt'o'j, kapabl'a'j si'n reciprok'e anstataŭ'i, hav'ant'e sam'a'n origin'o'n; li tiel pli facil'e cert'a'j'n ali'voj'ig'o'j'n sugesti'os kaj precip'e sukces'os uz'i la afekt'a'j'n fort'o'j'n, tro oft'e sen'frukt'a'j'n, ĉar ili ne traf'is si'a'n taŭg'a'n objekt'o'n.” (51) Ni ver'dir'e hodiaŭ ne mult'e sci'as pri la ali'iĝ'o kaj sublim'ad'o de la instinkt'o'j, ni ankoraŭ pli mal'bon'e kon'as la lim'o'j'n de la ebl'ec'o en ĉiu apart'a okaz'o. Ni posed'as formul'o'j'n, kiu'j ebl'ig'as kalkul'i, kiom'a'n mov'a'n fort'o'n hav'ig'as al ni ali'iĝ'o de cert'a nombr'o de kalori'o'j aŭ de cert'a elektr'a flu'o; sed ni tut'e ne posed'as simil'a'j'n formul'o'j'n por kalkul'i, kiom da human'a, patr'in'a aŭ art'a ag'ad'o nask'iĝ'os el ali'iĝ'o de la nerv'a'j atak'o'j de histeri'ul'in'o. Tial analiz'ist'o dev'os est'i tre si'n'gard'em'a, kiam li gvid'os la pacient'o'n. Krom'e li mem pov'os est'i iom gvid'at'a per la prov'o'j de sublim'ad'o, kiu'j oft'e propr'a'mov'e aper'as. Mi elekt'os el mi'a spert'o ekzempl'o'n pri tia propr'a'mov'a sublim'ad'o, kiu'n mi dev'is nur plu'konduk'i. (52) Id'a de'ven'as el famili'o de art'ist'o'j kaj sent'ul'o'j. Ŝi'a frat'o produkt'is sub'konsci'a'j'n skrib'aĵ'o'j'n kaj pentr'aĵ'o'j'n. Ŝi est'as dek'ses-jar'a. Ŝi'a seks'a form'iĝ'o okaz'is fru'e (dek'unu'jar'e). Iom post'e ŝi star'is vesper'e sur la plat'lok'o de tram'vetur'il'o, sol'a kun iu ul'o, kiu antaŭ ŝi'a'j okul'o'j si'n okup'is pri mal'dec'a el'montr'aĵ'aĉ'o, kun signif'o'plen'a'j gest'o'j. De tiu moment'o komenc'iĝ'is la nerv'a'j mal'ord'o'j de la jun'ul'in'o.
De tiam, ĉiu'monat'e je la menstruo|monataĵo, ŝi sufer'as dum kelk'a'j tag'o'j pro mens'a kaj nerv'a atak'o, kiu oft'e ŝajn'as iom grav'a. Tiu atak'o aper'as altern'e laŭ du aspekt'o'j: foj'e oni konstat'as fobi'o'j'n, halucinaci'o'j'n, delir'a'j'n parol'ad'o'j'n kun persekut'ide'o'j, foj'e Id'a ord'ig'as objekt'o'j'n, kresk'aĵ'o'j'n, vest'aĵ'o'j'n, pup'o'j'n, elegant'e kaj afekt'e, ne sen iu ekscit'ec'o. Ambaŭ spec'o'j de atak'o est'as komplement'a'j; kiam la unu'a form'o aper'as, la du'a for'est'as. Krom'e oni sent'as, ke ambaŭ form'o'j rilat'as je la sam'a'j zorg'o'j kaj pens'o'j. En si'a'j delir'a'j parol'ad'o'j; Id'a kred'as, ke iu magi'ist'o ŝi'n influ'as. Ali'flank'e, en la du'a'form'a atak'o, ŝi oft'e vest'as pup'o'n kiel magi'ist'o'n, kiu korespond'as al la disting'ig'a pri'skrib'o de la magi'ist'o aper'ant'a en la delir'o'j. Est'as do tie du ekvivalent'a'j ali'voj'iĝ'o'j, sed la “ord'ig'o”-atak'o ŝajn'as jam ali'voj'iĝ'o pli traf'a kaj mal'pli patologi'a.
Dum la analiz'o mi ek'kon'is, ke Id'a abomen'is elegant'afekt'o'n sur si mem, sed ŝi vest'as si'a'j'n pup'o'j'n elegant'eg'e.
Baldaŭ la ord'ig'o-atak'o'j aper'is al mi kiel el'montr'aĵ'o de sub'prem'it'a kaj objektiv'ig'it'a koket'ec'o. Origin'e de tiu sub'prem'o oni trov'is la unu'a'n seks'a'n afekci'o'n. Sed propr'a'mov'e la tendenc'o, ord'ig'i elegant'e divers'a'j'n objekt'o'j'n, el'volv'iĝ'is eĉ ekster la atak'moment'o'j. Id'a aper'ig'is rimark'ind'a'n em'o'n al desegn'art'o, precip'e al ornam'a desegn'o. La analiz'o de ŝi'a'j desegn'o'j mal'kaŝ'as plej'oft'e la sub'konsci'a'n obsed'o'n pri la afekci'o, kiu'n ni kon'as. Do tiu art'a em'o est'is fakt'e grad'a ali'iĝ'o de la atak'o'j, propr'a'mov'a sublim'ad'o.
Tiam sufiĉ'is al mi, konsil'i al la ge'patr'o'j, ke ili kuraĝ'ig'u tiu'n em'o'n. Mi re'vid'is Ida-n post ses monat'o'j. Oni gvid'is ŝi'n tut'e al ŝi'a art'o. Ŝi el'montr'is ver'a'n talent'o'n. La mal'ord'o'j est'is mal'aper'int'a'j.
Psik'analiz'o ne hav'as, etik'e, pretend'o'j'n tre revoluci'a'j'n aŭ skandal'a'j'n. Nur person'o tre mal'bon'e inform'it'a pov'as kred'i ke, mal'kaŝ'ant'e la danĝer'o'j'n de seks'a sub'prem'o, ĝi instig'as tut'e sen'brid'ig'i la instinkt'o'n. Ĝi instig'as precip'e, ni vid'as, sublim'ad'i la instinkt'o'n: Pfister, kiu insist'is pri eduk'a kaj etik'a flank'o de psik'analiz'o, opini'as, ke li re'ven'is “al la mal'nov'a Evangeli'o per nov'a voj'o”. Ni sci'as, ke psik'analiz'o aper'ig'as la ego'ism'a'n kern'o'n de neŭr'oz'o; ĝi asert'as, ke kurac'ad'o neces'ig'as i'a'n altruism'a'n eduk'ad'o'n. Tie psik'analiz'o konfirm'as la vid'punkt'o'n de Dubois, sed ĝi proviz'as tiu'n eduk'ad'o'n per nov'a'j il'o'j. Ĝi ek'kon'as, ke la ego'ism'o de l’ nerv'mal'san'ul'o'j – kaj de mult'a'j ne'mal'san'ul'o'j – est'as precip'e produkt'o de sub'prem'o. Tiel spontane'a am'em'o rigid'iĝ'as en infan'o, kies am'em'a'j gest'o'j est'as mal'varm'e akcept'at'a'j de la ĉirkaŭ'ul'o'j. Tiu infan'o pov'as “si'n ferm'i”
por ĉiam. Nur for'ig'ant'e tia'j'n sub'prem'o'j'n, psik'analiz'o ebl'ig'as dis'volv'iĝ'ad'o'n de l’ am'o.
Ambaŭ psik'o'terapi'a'j metod'o'j, kiu'j'n ni ĵus konsider'is – raci'a persvad'ad'o kaj psik'analiz'o – prezent'is, oni memor'as, grav'a'j'n kontraŭ'dir'o'j'n al hipnot'a sugesti'o. Ili cert'e de'ven'as el tiu ĉi sistem'o, sed kred'as est'i sen'dub'e super'int'a'j ĝi'n.
Tamen est'as rimark'ind'e, ke tiu'j kontraŭ'dir'o'j plej oft'e direkt'iĝ'as mal'e unu al la ali'a. La moralistoj|moralizistoj el la skol'o de Dubois riproĉ'as impet'e al sugesti'o, ke ĝi uz'ad'as sub'konsci'o'n; laŭ ili'a opini'o, oni dev'as ĉiam traf'i per konsci'a'j raci'o kaj vol'o. Mal'e, psik'analiz'ist'o'j pens'as, ke esplor'ad'o de sub'konsci'o est'as la sol'a efik'a metod'o, kaj ili riproĉ'as al sugesti'o, ke ĝi ne sufiĉ'e si'n okup'as pri la sub'konsci'o. Oni rajt'as opini'i, ke tiu'j ambaŭ mal'a'j kritik'o'j si'n reciprok'e pli-mal'pli for'ig'as. Kaj la sugesti'ist'o'j, atak'it'a'j ambaŭ'flank'e kaj unu'e iom konfuz'it'a'j, fin'e kompren'is, ke plej prudent'e est'is, kondut'i kiel la fabel'a muel'ist'o, kiu ek'kon'is, ke ne'ebl'e est'as, “kontent'ig'i ĉiu'j'n kaj si'a'n patr'o'n”.
Tamen oft'e sugesti'ist'o'j ankaŭ kompren'is, ke ambaŭ'spec'a'j kontraŭ'dir'o'j est'as konsider'ind'a'j. Tre dezir'ind'e est'as, ke de nun sugesti'ist'o'j zorg'u ne tro'uz'i tiu'n aŭtomat'ec'o'n kritik'it'a'n de Dubois, kaj evit'i tiu'j'n sub'prem'o'j'n denunc'it'a'j'n de Freud.
Est'as eĉ punkt'o, kie la kontraŭ'dir'o'j de moral'ist'o'j kaj psik'analiz'ist'o'j koincid'as: ambaŭ konsil'as, ke oni konsent'u pli grand'a'n aŭtonomi'o'n al la pacient'o, ke oni est'u mal'pli li'a mastr'o ol li'a gvid'ant'o. Krom'e tiu konsil'o. est'as konform'a al la tut'a mov'ad'o de la modern'a'j eduk'ad'a'j ide'o'j, kaj neces'e est'is, ke ankaŭ la sugesti'ist'o'j ĝi'n fin'e konsider'u.
Tiel la sugesti-metod'o daŭr'as, sed evolu'as. Kaj ĝi evolu'as direkt'e de pli'grand'iĝ'ant'a aŭtonomi'o de la pacient'o. Ke la pacient'o iĝ'u kapabl'a, si'n mem sugesti'i, ke li unu'vort'e lern'u si'n'sugesti'ad'o'n, jen la koncept'o de la nov'a Nancy-a skol'o.
La nun'a'j teori'o kaj praktik'o de si'n'sugesti'o rezult'as de laŭ'natur'a evolu'ad'o de la ide'o'j de Liebeault kaj Bernheim, kaj tiu evolu'o klar'iĝ'as part'e per la influ'o de la ali'a'j psik'o'terapi'a'j metod'o'j, part'e per la najbar'ec'o de la uson'a'j mov'ad'o'j de Krist'an'a Scienc'o kaj Nov'a Pens'o, kiu'j instig'as konsider'i “spirit'o'n” aŭ “imag'o'n” kiel efik'eg'a'n fort'o'n.
Oni rajt'as konsider'i la libr'o'n de D-ro Paul Emil'e Lévy, “Laŭ'raci'a eduk'ad'o de la vol'o” (1898) kiel la unu'a'n el'montr'aĵ'o'n de la nov'a skol'o de Nancy. (53) Lévy, disĉipl'o de Bernheim, prezent'as en tiu libr'o metod'o'n por si'n'sugesti'ad'o. Simil'a'j ide'o'j est'is post'e dis'vast'ig'at'a'j en Uson'o kaj Eŭrop'o: ni menci'u la nom'o'j'n de D-ro'j Herbert Parkyn kaj Géraud Bonnet. Sed Emil'e Coué el Nancy est'is la plej fam'a apostol'o kaj vulgar'ig'ant'o de si'n'sugesti'o. (54) Li'a original'ec'o kaj li'a fort'o konsist'as precip'e el tre simpl'a kaj praktik'a metod'o kaj el escept'a si'n'don'em'o. Ni, nun'a'j teori'ist'o'j aŭ praktik'ant'o'j de si'n'sugest'o, konsider'as Coué kiel la an'o'j de la nov-eduk'ad'a mov'ad'o konsider'as Pestalozzi. Li per la ag'ad'o de admir'ind'a viv'o al'trud'is nov'a'n kaj krud'a'n ide'o'n, kiu'n li'a'j post'e'ul'o'j pli kaj pli preciz'e kaj scienc'e stud'os. Mi cel'is en du el mi'a'j libr'o'j star'ig'i fundament'o'n por tiu stud'ad'o. Mi rapid'e resum'os tie ĉi la ĉef'a'j'n ide'o'j'n de tiu'j verk'o'j.
Kiam ni'a atent'o koncentr'iĝ'as al la ide'o de iu ali'iĝ'o en ni'a spirit'a aŭ korp'a est'aĵ'o, tiu ali'iĝ'o fakt'e okaz'as laŭ'ebl'e.
El tio konsist'as esenc'e sugesti'o. Ne est'as neces'e, ke la ide'o est'u al'trud'at'a al la pacient'o de ali'a person'o, de iu hipnot'ig'ist'o aŭ sugesti'ant'o. Kiam tio okaz'as, la praktik'ant'o nur funkci'ig'as natur'a'j'n leĝ'o'j'n, kiu'j ankaŭ sen li'a help'o pov'as funkci'i. Por tio'n karakteriz'i, oni rajt'as dir'i, ke ne ekzist'as sugest'o, sed nur si'n'sugesti'o.
Sugesti'o (aŭ si'n'sugesti'o) okaz'as propr'a'mov'e en ĉiu el ni. Se ni ne rimark'as ĝi'n, tio est'as klar'ig'ebl'a per tiu fakt'o, ke la pens'it'a ide'o real'iĝ'as nur per sub'konsci'a kaj ne ĉiam tuj'a procez'o. En tio, ali'flank'e, sugesti'o diferenc'as de vol'o.
La ekzempl'o de D-ro Herbert Parkyn est'as tre amuz'a: New-York-an'o, rigard'e ir'ant'a tra Chicago, leg'as la hor'o'n de si'a poŝ'horloĝ'o kaj dir'as al si'a amik'o el Chicago, ke est'as tag'mez'e. Tio est'is la hor'o en New-York, sed en Chicago est'is nur la dek'unu'a. Tamen, je la sol'a vort'o “tag'mez'e” la amik'o el Chicago sent'as subit'e grand'a'n mal'sat'o'n, kiel ĉiu'tag'e je tag'mez'o.
Iu tuŝ'as vest'aĵ'o'n, ek'sci'as, ke ĝi'n sur'hav'is person'o mal'san'a je la haŭt'o, tuj sent'as juk'o'n kaj kred'as, ke li ricev'is la mal'san'o'n. La medicin'student'o'j oft'e tra'viv'as simptom'o'j'n de la mal'san'o'j, kiu'j'n ili stud'as. Mal'san'ul'o, kiu ne kon'is la uz'ad'o'n de l’ termo'metr'o, asert'is, kiam oni ĝi'n for'pren'is, ke ĝi mult'e sen'dolor'ig'is li'n.
La ide'o de iu mov'o pov'as tiu'n mov'o'n est'ig'i. Oni osced'as, vid'ant'e ali'a'n osced'i. Oni sam'e imit'as ne'vol'e vizaĝ'a'n konvulsi'et'o'n de ali'a person'o. Ni memor'ig'u ankaŭ tie ĉi pri la eksperiment'o'j de la Chevreul-a pendol'o. Mult'a'j fenomen'o'j, oft'e prezent'at'a'j kiel spirit'ism'a'j el'montr'aĵ'o'j, est'as mult'e pli simpl'e klar'ig'ebl'a'j kiel mem'sugesti'a'j mov'o'j.
Ne intenc'it'a, eĉ kontraŭ'vol'a mem'sugesti'o pov'as tre grav'e efik'i en la organism'o. Mult'a'j'n organ'a'j'n mal'san'o'j'n pli'grav'ig'as mem'sugesti'o. Laŭ kred'ind'a'j scienc'ul'o'j – de Darwin gis Liébeault – la patr'in'a imag'o pov'as modif'i la fet'o'n. Ni nur cit'u tiu'n ekzempl'o'n de Darwin: Infan'o tut'e simil'is jun'ul'in'o'n el la ĉirkaŭ'aĵ'o, kiu'n la patr'o est'is am'ind'um'int'a dum la graved'ec'o de la patr'in'o. (La patr'in'o, pro ĵaluz'o, est'is sen'ĉes'e okup'it'a de la bild'o de tiu person'o.)
Mi sukces'is formul'i kelk'a'j'n leĝ'o'j'n, laŭ kiu'j okaz'as la sugesti'a'j fakt'o'j. (55) Fundament'a est'as la leĝ'o pri koncentr'ig'at'a atent'o: Ide'o, kiu real'iĝ'as sugesti'e, est'as ĉiam ide'o, al kiu la atent'o koncentr'iĝ'is konsci'e aŭ sub'konsci'e.
Ali'a'n leĝ'o'n, praktik'e tre grav'a'n, mi nom'is leĝ'o pri la kontraŭ'ag'ant'a klopod'o. Tiu leĝ'o tre klar'e montr'iĝ'is al ĉiu, kiu lern'as uz'i bicikl'et'o'n. Kiam oni ankoraŭ mal'lert'e praktik'as tiu'n ekzerc'ad'o'n, oni konstat'as, ke, ek'vid'int'e objekt'o'n mez'e de la voj'o kaj vol'ant'e ĝi'n evit'i, oni tiom pli rekt'e rapid'as al ĝi kun majstr'a preciz'ec'o. Oni tiel traf'as eĉ la plej et'a'n ŝton'et'o'n kaj la plej mal'proksim'a'n en si'a direkt'o.
Ĉiu'j frenez'a'j klopod'o'j kaj gvid'il'turn'o'j dekstr'e'n'mal'dekstr'e'n, por evit'i la objekt'o'n, est'ig'as fin'e rezultat'o'n, kiu oni'n konduk'as precip'e al ĝi. La objekt'o ek'kapt'is la atent'o'n, kaj la sugesti'o ek'funkci'is; klopod'o'j kontraŭ ĝi nur help'is ĝi'n. Sam'e kiam oni sen'vol'e rid'eg'as, kiam art'ist'o sur la scen'ej'o ek'tim'as, klopod'o'j por kontraŭ'star'i efik'as mal'e.
Oni serĉ'as nom'o'n, oni “hav'as ĝi'n sur la lang'o”, sed oni ne traf'as ĝi'n, oni koler'as kontraŭ si mem; oni pens'as, ke oni forges'is; tiel oni si'n'sugesti'as forges'o'n; se oni ankaŭ klopod'as por re'trov'i la nom'o'n, eĉ la ne'difin'it'a memor'o, kiu'n oni konserv'is, mal'aper'as, kaj oni neni'o'n plu vid'as. Kiam oni klopod'as kontraŭ pasi'o, oni ĝi'n ekscit'as.
Tiu'n leĝ'o'n oni pov'as tiel esprim'i: Kiam ide'o ek'kapt'as spirit'o'n sufiĉ'e por ek'funkci'ig'i sugesti'o'n, ĉiu'j klopod'o'j de la pacient'o kontraŭ tiu sugesti'o ne nur est'as van'a'j, sed eĉ efik'as mal'e de ili'a cel'o: ili stimul'as la sugesti'o'n.
Oni pov'as tio'n imag'i, kio tiam okaz'as, per jen'a kompar'o: ni supoz'u, ke gas'konduk'il'o proviz'as du brul'il'o'j'n A kaj B, el kiu'j A est'as ferm'it'a kaj B ek'lum'ig'it'a, se oni dezir'as ek'lum'ig'i A, pli'ig'ant'e la prem'o'n, oni sen'dub'e mal'sukces'os, ĉar A est'as ferm'it'a, kaj la tut'a gas'o send'at'a pov'as nur intens'ig'i pli kaj pli la flam'o'n en B. Por ating'i la dezir'at'a'n rezultat'o'n, neces'e est'as, unu'e ferm'i B kaj mal'ferm'i A.
Klopod'i kontraŭ ek'tim'o ekzempl'e, tio est'as send'i gas'o'n; sed se la ide'o “Mi ek'tim'as” ne ĉes'as super'potenc'i la spirit'o'n, la mal'taŭg'a brul'il'o rest'as mal'ferm'it'a, kaj ĉiu'j klopod'o'j vol'e-ne'vol'e direkt'iĝ'as mal'traf'e. Ferm'i la mal'taŭg'a'n brul'il'o'n kaj mal'ferm'i la taŭg'a'n, anstataŭ'ig'i la mal'taŭg'a'n ide'o'n “mi ek'tim'as” per la taŭg'a “mi mem'konfid'as”, tio est'as la unu'a task'o, kaj tio'n oni ating'as per metod'e praktik'at'a sugesti'o, per “intenc'a sugesti'o”.
Kio est'as tiu sugesti'o? Ni vid'is, ke la ide'o, en iu'j kondiĉ'o'j, ek'funkci'ig'as fort'o,n, kiu per sub'konsci'a progres'o real'ig'as tiu'n ide'o'n. Oni ebl'e tuj konklud'os, ke si'n'sugest'o est'as direkt'ebl'a laŭ'vol'e; ni ali'ig'u la ide'o'n, se ĝi est'as mal'taŭg'a, ni pli'fort'ig'u ĝi'n, se ĝi est'as taŭg'a, kaj la problem'o est'os solv'it'a.
Sed fakt'e tio ne est'as tiel simpl'a. Ni memor'u, efektiv'e, la du leĝ'o'j'n, kiu'j'n ni konsider'is: leĝ'o'n pri koncentr'ig'at'a atent'o kaj leĝ'o'n pri kontraŭ'ag'ant'a klopod'o. Ali'flank'e, la unu'a task'o de ni'a intenc'a sugesti'o est'as, neŭtr'ig'i la mal'feliĉ'a'j'n efik'o'j'n de ni'a'j propr'am'o kaj sugesti'o'j. Nu, kiam ni streĉ'e klopod'os koncentr'ig'i ni'a'n vol'a'n atent'o'n al la taŭg'a ide'o, kiu dev'as anstataŭ'i la mal'taŭg'a'n, kio okaz'os? Kontraŭ'ag'ant'a klopod'o, tut'e simpl'e. Ju pli ni klopod'os por pens'i la taŭg'a'n ide'o'n, des pli impet'e la mal'taŭg'a ni'n al'salt'os. Ali'vort'e, sam'e okaz'as kiel en la neŭr'asteni'ul'o, kiu barakt'ant'e en'marĉ'iĝ'as pli kaj pli, kiel en la obsed'at'o, kiu, vol'ant'e si'a'n obsed'o'n for'ig'i, ĝi'n ekscit'as, aŭ kiel en la drink'ul'o, kiu, klopod'ant'e por ne plu drink'i, si'n tamen ĵet'as en la plej proksim'a'n drink'ej'o'n. En tia'j okaz'o'j ambaŭ leĝ'o'j inter'konflikt'as.
Eĉ supoz'e ke ni'a sugest'o ne cel'us for'ig'i mal'taŭg'a'n antaŭ'a'n sugest'o'n, la mal'help'aĵ'o ĉe'est'us. Ni klopod'os por koncentr'ig'i ni'a'n atent'o'n; sed en ĉiu klopod'o ekzist'as sam'temp'e ide'o pri cel'o kaj ide'o pri mal'help'aĵ'o aŭ bar'o: tiu'j ambaŭ mal'a'j ide'o'j tendenc'as real'iĝ'i per sugest'o kaj si'n reciprok'e neŭtr'ig'as part'e aŭ tut'e.
Tial Coué tut'e prav'e admon'as, “ke oni neniam uz'u vol'o'n en la praktik'ad'o de si'n'sugesti'o”.
La koncentr'iĝ'o, kiu'n ni cel'as, dev'os do est'i ekvivalent'aĵ'o de vol'a atent'o, sed sen klopod'o. Unu'a kondiĉ'o help'a al tiu for'ig'o de klopod'o est'as muskol'a mal'streĉ'o, ripoz'a si'n'ten'ad'o (ekzempl'e sur brak'seĝ'o aŭ lit'o). Ni memor'as, ke la hind'a Jog'a jam konsil'is al ni for'ig'o'n de klopod'o kaj muskol'a'n mal'streĉ'o'n.
Neces'e est'as, ke en tia'j moment'o'j de mal'streĉ'o la spirit'o sukces'u sen'klopod'e sen'mov'iĝ'i. Dum en la kutim'a atent'o la spirit'o bezon'as klopod'o'j'n por halt'ig'i ide'o'n, mal'e en koncentr'iĝ'o la ide'o dev'as halt'ig'i la spirit'o'n, ĝi'n kvazaŭ magi'e al'log'i. Iu'j konstant'a'j kaj unu'ton'a'j sent'aĵ'o'j est'as la plej taŭg'a rimed'o por est'ig'i tiu'n al'log'o'n, tiu'n iom hipnot'a'n stat'o'n, en kiu oni rest'as mem'konsci'a.
Ni rimark'u, ke tiu konsil'o, sen'klopod'e pens'i, ne est'as instig'o al mens'a mal'pen'em'o. Oni tio'n plej bon'e far'as sen'klopod'e, kio'n oni antaŭ'e far'is per klopod'o, kiu dank’ al ekzerc'ad'o iom post iom mal'aper'is. Ŝajn'as, ke la lern'ant'o'j, kiu'j plej traf'e sukces'as ver'e si'n'sugesti'i, sen iu ekster'a help'o, est'as precip'e person'o'j kutim'ig'it'a'j al la intelekt'a labor'o.
Ni dev'as al'don'i, ke oni sol'a tre mal'oft'e sukces'as facil'e kaj rapid'e lern'i si'n'sugesti'o'n. La pli'mult'o bezon'as ekster'a'n help'o'n.
Tiu help'o konsist'as precip'e el “sugesti'o el'vok'at'a” per sugest'ant'o: ĉar est'us erar'e, tut'e for'las'i, pretekst'e de si'n'sugest'o, la antaŭ'a'n metod'o'n de “ali'sugesti'o”. Sed tiu metod'o ne plu est'os tut'e la sam'a. La sugesti'ant'o est'as nur gvid'ant'o, instru'ant'o pri si'n'sugesti'o, kaj li pen'os, por ke laŭ'ebl'e la pacient'o baldaŭ ne plu bezon'u li'a'n help'o'n.
Jen, el mi'a propr'a spert'ad'o, kelk'a'j okaz'o'j, inter mult'a'j ali'a'j, en kiu'j si'n'sugesti'o – kiel kutim'e help'at'a de ali'sugesti'o – ating'is interes'a'j'n psikologi'a'j'n rezultat'o'j'n: 1. Knab'o 11-jar'a. Intelekt'a'j kaj moral'a'j mank'o'j kun korp'a'j baz'o'j. Mal'fru'ec'o de la seks'a'j gland'o'j; tro'a kresk'ad'o (la knab'o ŝajn'as est'i 13- aŭ 14-jar'a).
Intelekt'e oni precip'e riproĉ'as al li mank'o'n de atent'o kaj de interes'o por la lern'ej'a labor'o, kiu est'as tut'e ne'sufiĉ'a; moral'e, mank'o'n de vol'fort'o kaj mensog'em'o'n.
De la unu'a sugesti'o la lern'ej'a progres'o aper'as; la moral'a progres'o iom pli mal'fru'e. Post tri aŭ kvar monat'o'j, ge'patr'o'j kaj instru'ist'o'j est'as tut'e kontent'a'j pri la mir'ig'a ali'iĝ'o de la knab'o.
2. Vir'o 31-jar'a, profesor'o. Sen'pacienc'o, intelekt'a lac'ec'o, labor'o mal'facil'a, kap'a sang'al'flu'o dum la labor'o, sen'dorm'ec'o; dezir'us krom'e for'ig'i la kutim'o'n fum'ad'i.
Post du semajn'o'j, je la tri'a lecion'o, li jam labor'as pli facil'e kaj ne plu sent'as sang'al'flu'o'n; li dorm'as pli bon'e.
Post kvar monat'o'j ĉiu'j mal'ord'o'j mal'aper'is. Li tut'e ne plu fum'as.
3. Fraŭl'in'o 39-jar'a, scienc'a doktor'in'o. Mal'facil'ec'o de l’ intelekt'a labor'o, memor'mank'o'j, aflikt'a'j ide'o'j, mal'trankvil'ec'o, incit'ebl'ec'o; sent'as, ke ŝi est'as mal'prav'e em'a, suspekt'i la intenc'o'j'n de ali'ul'o'j. Prov'is van'e la plej divers'a'j'n kurac'il'o'j'n.
De la unu'a'j tag'o'j la labor'o ig'as pli facil'a, la aflikt'a'j ide'o'j pli mal'oft'a'j. De la du'a semajn'o incit'ebl'ec'o mal'pli'ig'as. Dum la du'a monat'o la suspekt'em'o si'a'vic'e mal'progres'as. Fin'e de la du'a monat'o, la stat'o est'as ĉiu'rilat'e bon'eg'a.
Ankaŭ la dorm'o est'as pli'bon'ig'it'a. Ŝi pov'as el'ir'i vesper'e, sen nerv'ekscit'ec'o dum la nokt'o nek lac'ec'o dum la sekv'ant'a tag'o, kaj tio est'as al ŝi tut'e nov'a.
Ni pov'us ankaŭ prezent'i ekzempl'o'j'n, je kiu'j si'n'sugesti'o ating'is ne nur psikologi'e, sed ankaŭ fiziologi'e grav'a'j'n rezultat'o'j'n. Kurac'ist'o'j pli kaj pli mult'nombr'e opini'as; ke tiu metod'o – plej oft'e help'at'a de ali'sugesti'o – pov'as lud'i interes'a'n rol'o'n eĉ por la kurac'ad'o de organ'a'j mal'san'o'j.
Pli'bon'ig'ant'e, per'e de la nerv'o'j, la korp'a'j'n funkci'o'j'n, ĝi kompren'ebl'e per'e de la funkci'o'j efik'as fin'e en la organ'o'j.
Ĝi pov'as ekzempl'e, pli'bon'ig'ant'e apetit'o'n, dorm'o'n, k.t.p., mult'e help'i al la re'san'ig'o de tuberkul'oz'ul'o'j. Sed tiu'j interes'eg'a'j fakt'o'j konduk'us ni'n ekster'e'n de ni'a tem'o: Ni menci'as ili'n nur por montr'i la rimark'ind'a'n efik'ec'o'n de la si'n'sugesti'a metod'o.
Ĉiu'j instru'o'j, metod'o'j kaj konsil'o'j, kiu'j'n ni tie ĉi kolekt'is, ŝajn'as nun ebl'e iom ĥaos'a'j. Tamen, se oni ili'n pli preciz'e konsider'as, ne est'as mal'facil'e, ili'n ord'i, kaj mal'implik'ig'i el ili kelk'a'j'n ĉef'a'j'n princip'o'j'n. Ni tuj konstat'os, ke plur'a'j'n el tiu'j princip'o'j pli'mult'o de la doktrin'o'j traf'as, ĉiu en si'a manier'o.
1. Unu el la plej firm'a'j princip'o'j rilat'as al la leĝ'o pri kutim'ec'o kaj la nepr'ec'o de ekzerc'ad'o. Tiu ekzerc'o dev'as est'i kiel ebl'e plej konstant'a kaj ĉiu'tag'a. La hind'a “Jog'a”
tut'e fid'as al la ĉiu'tag'a ekzerc'ad'o, sen'inter'mank'e praktik'at'a. La stoik'an'o'j ankaŭ kon'as la valor'o'n de tiu hard'ig'o de la vol'o. La streĉ'a organiz'ad'o de la krist'an'a'j monaĥ'a'j regul'o'j el'ĉerp'as si'a'n fort'o'n el la sam'a leĝ'o pri kutim'ec'o, kaj la krist'an'o'j ne hont'as parol'i pri “pi'ec'o-ekzerc'o'j”. Prav'e tiu princip'o est'as unu el la plej ŝat'at'a'j de la modern'a'j aŭtor'o'j, kiu'j skrib'as pri “vol'eduk'ad'a”; la plej nov'a psik'o'terapi'o, si'n'sugesti'ad'o, konsil'as ankaŭ konstant'e ĉiu'tag'a'n praktik'ad'o'n.
2. La raci'o'n, kiu'n la antikv'a filozofi'o ebl'e iom tro ekskluziv'e kult'is, oni tamen ne mal'ŝat'u kiel il'o'n por ni'a mem'disciplin'o.
Ĝi unu'e util'as al ni por akir'i prav'a'n kon'o'n pri ni mem kaj la aĵ'o'j. Sci'i est'as pov'i. “Ci kon'u ci'n mem” dir'as Sokrat'o – post Budh'o. Post'e la stoik'an'o'j instig'as ni'n, klar'e tio'n kon'i, kio de ni de'pend'as aŭ ne de'pend'as, por ke ni konform'ig'u ni'a'j'n dezir'o'j'n al tiu kon'o, kaj ne dezir'u tio'n, kio est'as mal'prudent'a. Tial ek'kompren'o de la universal'a nepr'ec'o, de la ne'fleks'ebl'a inter'lig'o de la kaŭz'o'j kaj efik'o'j est'as, laŭ la stoik'an'o'j, fundament'o de saĝ'ec'o. Kurioz'e est'as konstat'i, ke en ni'a temp'o Dubois apog'as sur la sam'a princip'o de nepr'ec'o si'a'n terapeŭt'ik'a'n moralizadon. Sam'e, la maksim'o “Ci kon'u ci'n mem” neniam est'is pli ŝat'at'a ol nun, post kiam la psik'analiz'o el'montr'is, kiom est'as util'e, esplor'i la plej sekret'a'j'n re'fald'o'j'n de ni'a sub'konsci'o, por ke ni liber'iĝ'u de la mal'klar'a'j fort'o'j, kiu'j ni'n katen'as.
Ni'a raci'o hav'as ankaŭ ali'a'n task'o'n en ni'a lukt'o kontraŭ ni mem. Ni pov'as konduk'i ni'a'j'n rezon'ad'o'j'n laŭ raci'a persvad'ad'o, el kiu Dubois star'ig'is terapeŭt'ik'a'n sistem'o'n, sed kies grav'ec'o'n jam kompren'is la stoik'an'o'j, konsil'ant'e, ke ni sen'kompat'e analiz'u kaj redukt'e neni'ig'u la objekt'o'n, pri kiu ni pasi'ig'is mal'prav'e.
3. Sed la plej ekzerc'it'a vol'o, la plej hard'it'a raci'o ne est'as ĉio'pov'a'j. Unu el la bon'far'o'j de Krist'an'ism'o est'as, ke ĝi ek'kon'ig'is ili'a'j'n lim'o'j'n. Tiu'j'n lim'o'j'n la nun'a scienc'o pli ekzakt'e esplor'as, mal'kaŝ'ant'e la sub'konsci'o'n. Oni memor'as, ke unu el la precip'a'j leĝ'o'j de si'n'sugesti'o – la leĝ'o pri kontraŭ'ag'ant'a klopod'o – prezent'as al ni okaz'o'j'n, kie la vol'o ne nur est'as sen'pov'a, sed eĉ efik'as kontraŭ si mem.
El tiu ne'sufiĉ'ec'o de ni'a'j konsci'a'j fort'o'j rezult'as la nepr'ec'o de disciplin'o de sub'konsci'o.
La sub'konsci'o aper'as al ni unu'e kiel mal'help'aĵ'o, kaj la unu'a task'o de psik'analiz'o est'as, for'ig'i tiu'n mal'help'aĵ'o'n, ĝi'n pli bon'e kon'ant'e, kaj venk'i ĝi'a'n sen'ĉes'a'n kontraŭ'star'o'n al ni'a ag'ad'o. Sed baldaŭ ni ek'kon'as la sub'konsci'o'n ne nur kiel diabl'a'n, sed ankaŭ kiel bon'a'n fe'o'n. Ĝi unu'flank'e instig'as ni'n kulp'i sen'pri'pens'e kelk'a'j'n mal'traf'o'j'n kaj mal'ĝentil'aĵ'o'j'n, sed ĝi ali'flank'e part'o'pren'as en la el'pens'o'j de la art'ist'o aŭ scienc'ist'o. Tiel la sub'konsci'o aper'as kiel fort'o help'a al ni'a konsci'o. Kaj ni demand'as ni'n, kiel uz'i tiu'n fort'o'n. Sugest'o uz'as ĝi'n, si'n'sugest'o met'as ĝi'n en'man'e al ĉiu. Fin'e al religi'em'a spirit'o sub'konsci'o pov'as aper'i kiel en'hav'ant'a mistik'a'j'n fort'o'j'n, kaj preĝ'o nun lud'os la sam'a'n rol'o'n kiel ĵus si'n'sugest'o.
La kompar'o de si'n'sugest'o kun preĝ'o est'as ne'evit'ebl'a.
Ambaŭ konsist'as el ide'o, kiu real'iĝ'as post procez'o ne'kon'at'a de ni'a konsci'o; por ambaŭ oni konsil'as al ni for'las'o'n de la vol'o kaj en'pens'ig'o'n. Kelk'a'j'n pi'a'j'n spirit'o'j'n mal'trankvil'ig'is tiu kompar'o, kiu si'n al'trud'is al ili; oni eĉ skrib'is al mi pri tio, demand'ant'e: “Ĉu oni dev'as konsider'i preĝ'o'n nur kiel ali'a'n form'o'n de si'n'sugesti'o?” Mi respond'is, ke el la scienc'a vid'punkt'o (t.e. vid'punkt'o de nur'a konstat'ad'o) ambaŭ fakt'o'j dev'as aper'i kiel sam'spec'a'j, sed ne nepr'e ident'a'j. Laŭ la religi'a vid'punkt'o, oni ĉiam rajt'as akcept'i la koncept'o'n, kiu kompar'as sub'konsci'o'n al seri'o de geologi'a'j tavol'o'j; la supr'aĵ'a'j tavol'o'j aparten'us nur al la person'a spirit'o, la mez'a'j al la hom'spec'a, la profund'a'j al la kosm'a aŭ di'a spirit'o. Laŭ tiu koncept'o oni rajt'us dir'i, ke si'n'sugesti'ad'o kaj preĝ'ad'o est'as ver'e sam'spec'a'j fenomen'o'j, sed okaz'as ne en la sam'a'j tavol'o'j de la sub'konsci'o.
4. Fakt'o ĉiu'okaz'e ne'pri'diskut'ebl'a est'as la fort'o de la ide'o. Ide'o, kiu sign'iĝ'as en la spirit'o, est'as kapabl'a, ek'funkci'ig'i sub'konsci'a'n fort'o'n kaj per tio real'iĝ'i, dum ni ne sci'as kiel.
Koncentr'ig'o est'as la precip'a proced'o, kiu cel'as pli'fort'ig'i ide'o'n. Tiu vort'o signif'as iom special'a'n ag'o'n de la atent'o, kiu sen'klopod'e fiks'iĝ'as per iu'j taŭg'a'j ekzerc'o'j. Koncentr'ig'o est'is jam fundament'a en la “Jog'a”. Inter la modern'ul'o'j, Emerson est'as la filozof'o, kiu plej kern'ec'e esprim'as si'a'n fid'o'n pri la koncentr'ig'o kaj pri la fort'o de la ide'o. Per ide'o Krist'an'a Scienc'o vol'as ĉio'n kurac'i. Nov'a Pens'o pretend'as iom simil'e, sed pli moder'e, kaj vulgar'ig'as. la kuraĝ'ig'ant'a'n evangeli'o'n de Emerson. Fin'e sugesti'ad'o kaj si'n'sugesti'ad'o transport'as tiu'n ide'disciplin'o'n sur la scienc'a'n kamp'o'n.
Koncern'e la ekzerc'o'j'n taŭg'a'j'n por pli'facil'ig'i koncentr'ig'o'n de la spirit'o, la hind'o'j jam kon'is la fiks'ad'o'n de la rigard'o al bril'punkt'o. La katolik'a eklezi'o serv'ig'as en si'a ceremoni'ar'o la unu'ton'a'j'n stimul'ad'o'j'n de la sent'il'o'j, unu'ton'e ripet'at'a'j'n formul'o'j'n. Hodiaŭ la scienc'a hipnot'ism'o si'a'flank'e traf'as simil'a'j'n proced'o'j'n.
Koncern'e la moment'o'j'n help'a'j'n al koncentr'ig'o, la opini'o'j ankaŭ kongru'as. Pitagoro kaj stoik'an'o'j konsil'as en'pens'iĝ'o'n tuj post vek'iĝ'o; la krist'an'o'j hav'as la maten'a'n kaj vesper'a'n preĝ'o'j'n; fin'e oni admon'as, ke ni praktik'u si'n'sugesti'o'n tuj post vek'iĝ'o kaj ĵus antaŭ dorm'o. Oni pov'as tio'n klar'ig'i, dir'ant'e, ke apud'ec'o de dorm'o est'as ankaŭ apud'ec'o de sub'konsci'o, kaj ke tiu ĉi dev'as ĉe'est'i por akcept'i la ide'o'n, kiu ĝerm'os en ĝi.
5. Ek'kon'ant'e la lim'o'j'n de raci'o kaj vol'o, oni nepr'e pet'as ne nur pri la sub'konsci'o, sed sam'temp'e pri la fort'o'j de l’ kor'o. Krist'an'ism'o korekt'ig'as Stoik'ism'o'n per tiu pet'o pri la sent'o, kaj Déjerine vol'as korekt'i, je la sam'a direkt'o, la laŭ'raci'a'n persvad'ad'o'n de Dubois. Psik'analiz'o ek'kon'as, ke ni'a fort'o de'ven'as el ni'a'j instinkt'o'j. Fin'e, oni sci'as, ke emoci'o est'as efik'eg'a help'o al ĉiu sugesti'o. La teori'o'j pri mens'a kurac'ad'o kaj ĉiu'j psik'o'terapi'o'j neniam mal'ŝat'is, inter ali'a'j, la sent'o'n de konfid'o.
Sed iu sent'o el'montr'iĝ'as, laŭ la pli mult'a'j doktrin'o'j, kiel la plej cert'a help'o al ni'a'j fort'o kaj intern'a harmoni'o; ĝi est'as altruism'a sent'o, human'ec'o, am'o. Ĝi aper'as en la fundament'a'j instru'o'j de l’ Budh'ism'o; ĝi ekzist'as pli raci'a kaj flegm'a ĉe la stoik'an'o'j, pli pasi'a ĉe la krist'an'o'j. Eĉ psik'o'terapi'o renkont'as ĝi'n. Du skol'o'j, ceter'e tre dis'cel'ant'a'j – persvad'ad'o kaj psik'analiz'o – kongru'as tamen, ek'kon'ant'e, ke nerv'mal'san'ul'o ĝeneral'e sufer'as pro patologi'a ego'ism'o, kaj ke kurac'ad'o neces'ig'as altruism'a'n eduk'ad'o'n: “Al la mal'nov'a Evangeli'o per nov'a voj'o.”
Komenc'e de mi'a stud'o, mi riproĉ'is al mult'a'j doktrin'o'j, ke ili propon'is al ni cel'o'j'n, sed ne proviz'is ni'n per la il'o'j por ating'i tiu'j'n cel'o'j'n. Ĉu la konsil'o'j, kiu'j'n ni tie ĉi kolekt'is, est'as iom pli praktik'a'j kaj praktik'ebl'a'j ?
Mi opini'as, ke jes. Oni tamen ne forges'u, ke ne ĉiu hom'o est'as kapabl'a, tuj aplik'i tiu'j'n konsil'o'j'n kaj tut'e liber'ig'i si'n per si mem. La patologi'a'j okaz'o'j tio'n klar'e montr'as, kaj la psik'o'terapi'o'j ne pretend'as gvid'i la mal'san'ul'o'j'n sen inter'help'o de special'ist'o. La etik'o'j mal'e ŝajn'as hodiaŭ al ni iom erar'i, ne'ek'kon'ant'e tiu'n patologi'a'n impotent'o'n, kiu'n bon'a'j maksim'o'j ne sukces'as venk'i.
Sed se ni pri'pens'as pli preciz'e, ni rimark'as, ke ankaŭ el tiu vid'punkt'o la diferenc'o inter etik'o'j kaj psik'o'terapi'o'j est'as tut'e ne absolut'a. Ver'dir'e la grand'a'j religi'o'j neniam mal'ŝat'is la grav'ec'o'n de gvid'ant'o. Saĝ'ul'o est'as disĉipl'o de majstr'o, krist'an'o hav'as direkt'ant'o'n. Person'a efik'ec'o, viv'ant'a parol'o vigl'ig'as per si'a spirit'o la mal'viv'a'n laŭ'vort'ec'o'n de la maksim'o'j. Ali'flank'e ni konstat'as, ke la unu'a'j psik'o'terapi'o'j evolu'as direkt'e de iom-post-iom'a for'iĝ'o de la gvid'ant'o, kiu cel'as ig'i la pacient'o'n pli kaj pli mem'star'a.
Du danĝer'o'j'n oni dev'as tim'i. Dir'ant'e, ke ĉiu pov'as ĉio'n per si mem, oni risk'as baldaŭ mal'kuraĝ'ig'i kaj sen'esper'ig'i la mal'sukces'ant'o'j'n. Kontraŭ'e, pri skrib'ant'e la nerv'a'j'n mal'ord'o'j'n kiel tut'e ne'de'pend'a'j'n de ni, kaj klar'ig'ant'e per ili la moral'a'n mal'fort'ec'o'n, oni instig'as mult'a'j'n person'o'j'n sen'kulp'ig'i si'n tro facil'e. La etik'o'j est'us prav'a'j, ek'kon'ant'e, laŭ la ekzempl'o de la psik'o'terapi'o'j, ke iu'j patologi'a'j stat'o'j grav'e kontraŭ'star'as al ni'a mem'reg'ad'o, kaj ke util'e est'as, unu'e for'ig'i tiu'j'n bar'o,in. Sed ali'flank'e la psik'o'terapi'o'j est'us prav'a'j, penetr'ig'ant'e pli kaj pli per etik'a ideal'o kaj memor'ant'e la vert'o'j'n de Foerster: “Nobl'a koncept'o pri la viv'o de'ten'as en latent'a stat'o mult'a'j'n neŭr'oz'a'j'n temperament'o'j'n, antaŭ'gard'ant'e ili'n de la mal'seren'ig'ant'a'j ekscit'o'j de kiu ajn kapric'o.”
Ĉiu pov'as ating'i mult'o'n per si mem. Sed kiu neniam ek'sent'is bezon'o'n, si'n apog'i ĉe gvid'ant'o? Ni do hav'u nek la arogant'ec'o'n, kred'i ni'n ne'pek'em'a'j, nek la mal'kuraĝ'o'n, kiam ni pek'is, sen'kulp'ig'i ni'n tro indulg'e per ni'a'j nerv'o'j.
Al'don'o Ia Inter'naci'a organiz'aĵ'o por stud'ad'o kaj aplik'ad'o de psikagogio La nun'a hom'ar'o sent'as cert'e intens'a'n bezon'o'n de iu filozofi'o de la viv'o, de iu art'o de mem'disciplin'o, apog'iĝ'ant'a sur la scienc'o. Tiu bezon'o klar'ig'as, ke kelk'a'j psik'o'terapi'a'j metod'o'j, ekzempl'e psik'analiz'o kaj precip'e si'n'sugesti'o, far'iĝ'is tre rapid'e, dum la last'a'j jar'o'j, mod'a'j afer'o'j. Sed tia popol'a sukces'o ne est'as sen'danĝer'a: la propagand'o de tiu'j metod'o'j per ne'kompetent'ul'o'j aŭ per ĉarlatan'o'j est'as tiom pli tim'ind'a.
Tial est'is fond'at'a en Genève (1924) Inter'naci'a Institut'o por Psikagogio kaj Psik'o'terapi'o, kies ĉef'a'j cel'o'j est'as: 1. Kun'ig'i kaj progres'ig'i laŭ'ebl'e la serioz'a'j'n klopod'o'j'n kaj fid'ind'a'j'n esplor'o'j'n, kiu'j okaz'as sur tiu kamp'o; stud'ad'i precip'e la aplik'aĵ'o'j'n de psikologi'o al direkt'ad'o de la viv'o kaj al terapeŭt'ik'o.
2. Help'i praktik'e la publik'o'n en la aplik'ad'o de la taŭg'a'j metod'o'j kaj ĝi'n atent'ig'i pri ne'scienc'a'j kaj mal'honest'a'j propagand'o'j.
3. Est'ig'i ĉiam pli streĉ'a'n kun'labor'ad'o'n inter eduk'ist'o'j, pastr'o'j, filozof'o'j unu'flank'e, kaj teknik'ist'o'j de psikologi'o kaj medicin'o ali'flank'e. Tiu neces'eg'a kun'labor'ad'o dev'as okaz'i sur tut'e “hom'ar'an'a” baz'o, sen konsider'o de naci'a'j, religi'a'j aŭ doktrin'a'j diferenc'o'j.
La patron'ant'a komitat'o de l’ Institut'o konsist'as el: Dro med. Alf. Adler, Wien (Aŭstr'uj'o), Dro med. P. Bjerre, Tumba (Sved'uj'o), Prof. univ. H. Driesch, Leipzig (German'uj'o), Prof. univ. Flügel, London (Angl'uj'o), Prof. S. Freud, Wien (Aŭstr'uj'o) §, Prof. P. Janet, Collège de Franc'e, Par'is (Franc'uj'o), Prof. univ. C. O. Jung, Zürich (Svis'land'o), Prof. univ. E. Rignano, Pavi'a-Milano (Ital'uj'o), eks-prof.
univ. Wycheslavtzeff, Moskwa (Ruslando).
La gvid'ant'a komitat'o, kun'sid'ant'a en Genève (Svis'land'o), konsist'as el: Prof. F. Abauzit, Prof. C. Baudouin, S-ro M. Bedot, direktor'o de la natur'scienc'a muze'o, Dro med. P.
Besse, Prof. P. Bov'et, Dro med. E. Christin, Prof. E.
Claparède, Dro med. A. Lestchinski, Dro med. G. Richard.
La administraci'o konsist'as el: Prof. C. Baudouin, gvid'ant'o, S-ro'j H. Mugnier, W. Touff, sekretari'o'j, F-in'o Lorié, kas'ist'in'o, kaj unu deleg'it'o, jar'e elekt'at'a, de l’ gvid'ant'a komitat'o.
Ĉirkaŭ la Institut'o grup'iĝ'as Inter'naci'a Societ'o por Psikagogio kaj Psik'o'terapi'o. Ĝi kun'ig'as person'o'j'n, kiu'j interes'iĝ'as je tiu'j demand'o'j, bezon'as konsil'o'j'n de la Institut'o aŭ dezir'as ĝi'n mon'e help'i. (La Institut'o viv'as nur per bon'vol'a help'ad'o.) La kotiz'aĵ'o'j est'as tiel fiks'it'a'j: Por korespond'ant'a membr'o minimum'e 5 svis. frank'o'j jar'e; por aktiv'a membr'o minimum'e 10 svis. frank'o'j jar'e; por fond'ant'a membr'o minimum'e 100 svis. frank'o'j unu'foj'e.
La membr'o'j ricev'as monat'a'n bulten'o'n; ili est'as rajt'ig'it'a'j por sen'pag'a aŭ favor'a en'ir'o ĉe preleg'o'j kaj kurs'o'j organiz'it'a'j de l’ Institut'o; favor'a prez'o je la aĉet'o de libr'o'j el'don'it'a'j de l’ Institut'o. Oni klopod'as, por laŭ'ebl'e respond'i person'e ili'a'j'n leter'a'j'n demand'o'j'n.
La Institut'o kaj la Societ'o adopt'is Esperant'o'n kiel help'lingv'o'n por si'a inter'naci'a korespond'ad'o.
Ni atent'ig'as la sam'ide'an'o'j'n pri tiu interes'a afer'o. Pro pli'a'j inform'o'j, al'iĝ'o'j k.t.p., oni skrib'u al la Institut'o, 3 Taconnerie, Genève (Svis'land'o).
(8) (9) (10) (11) (12) Al'don'o IIa Bibliografi'a'j not'o'j (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) The Yoga-System of Patanjali, translated from original Sanskrit by James Haughten Voods; el'don'is Harward University, Cambridge (Mass.), 1914, lib. I, § l.
-, la sam'a verk'o, lib. III, § 1-3.
Ananda Coomaraswamy, La Danse de Shiva, trad. de l’anglais par Madeleine Rolland, préface de Roma'in Rolland, eld. Rieder, Par'is, 1922, ĉap.
II.
The Yoga-System of Patanjali, lib. I, § 34.
-, la sam'a verk'o, lib. II, § 49-51.
-, la sam'a verk'o, lib. II, § 63.
Tolstoi, Journal intim'e (1895-1900) trad. franĉ.
par N. Rostowa et M. J. Debrit, eld. Jeheber, Genève, 1917.
(13) (14) (15) (16) (17) (18) (19) (20) (21) (22) (23) (24) (25) (26) (27) (28) (29) (30) Bhagavad Gitâ, II, 66.
Mark-Aŭrelo, Pens'o'j, ĉap. XXVII, § 30 Epiktetes, Lern'o'libr'o, § 12.
Mark-Aŭrelo, verk'o cit'it'a, ĉap. XIX, § 3.
-, la sam'a verk'o, cap. XIX, § 22.
-, la sam'a verk'o, cap. XX, § 5 Fokilido, Maksim'o'j, § 31.
Mark-Aŭrelo, verk'o cit'it'a, ĉap. XVIII, § 5.
-, la sam'a verk'o, ĉap. XIX, § 4.
Epiktet'o, verk'o cit'it'a, § 9.
-, la sam'a verk'o, § 26.
-, la sam'a verk'o, § 10.
-, la sam'a verk'o, § 4.
Mark-Aŭrelo, verk'o cit'it'a, ĉap. 1979V, § 1.
-, la sam'a verk'o, ĉap. XII, § 31.
-, la sam'a verk'o, ĉap. III, § 2.
-, la sam'a verk'o, ĉap. XII, § 21.
-, la sam'a verk'o, ĉap. XV, § 6-7.
Alfred Fouillée, Histoire de la Philosophie, eld.
Delagrave, Par'is, lib. I, ĉap. Vi'i.
Mark-Aürelo, verk'o cit'it'a, ĉap. XXVI, § 6.
-, la sam'a verk'o, ĉap. XVIII, § 10.
-, la sam'a verk'o, ĉap. Vi'i, § 20.
-, la sam'a verk'o, ĉap. 1989II, § 3.
(31) (32) (33) (34) (35) (36) (37) (38) (39) (40) (41) (42) (43) (44) (45) (46) Evangeli'o, Johano, Iv, 14.
Imit'ad'o de Jesuo-Krist'o, III, 1.
Evangeli'o, Mark'o, X, 43-44.
Imit'ad'o de Jesuo-Krist'o, III, XXIII, 3.
Calvin, Institution de la religi'o'n chrétienne, trad. Ch. Icard, Brême 1713, lib. II, ĉap. III.
Mrs. Eddy, Scienc'e and Health, ĉap. X, Scienc'e of being.
-, la sam'a verk'o, ĉap. XIV, Recapitulation.
-, la sam'a verk'o, ĉap. I, Prayer.
-, la sam'a verk'o, ĉap. I, Prayer.
-, la sam'a verk'o, ĉap. I, Prayer.
-, la sam'a verk'o, ĉap. Vi, Scienc'e, Theology, Medicin'e.
R. W. Trine, Le Bi'e'n Suprême, trad. franĉ., eld.
Jeheber, Genève, 3a eld., 1917, ĉap. Iv.
Pierre Janet, L’automatisme psychologique, 1889, 9a eld. – eld. Alcan, Par'is, 1919.
Dr. Grasset, L’hypnotisme et la suggestion, 1903, 4a eld. – eld. Doin, Par'is, 1916.
Dr. Dubois, Les psychonévroses et leur traitement moral, 1904, 3a eld. – eld. Masson, Par'is, 1909.
-, la sam'a verk'o, p. 350.
(47) (48) (49) (50) (51) (52) (53) (54) (55) Dr. Roger Vittoz, Traitement des psychonévroses par la rééducation du contrôle cérébral, 2a eld. eld. Saillère, Par'is, 1913.
F. W. Foerster, L’Ecole et le caractère, trad.
Pierre Bov'et, eld. Delachaux & Niestlé, Neuchâtel, 4a eld. – 1914, p. 21.
Breuer & Freud, Studi'e'n über Hysterie, Wien, 1895.
Freud, Di'e Traumdeutung, 1900, 4a eld. – eld.
Deuticke, Wien, 1913.
P. Bov'et, La Psychanalyse et l’éducation (Esperant'e'n traduk'it'a: Psik'analiz'o kaj eduk'ad'o, eld.
Delachaux & Niestlé, Neuchâtel, 1925).
C. Baudouin, Etudes de Psychanalyse, eld.
Delachaux & Niestlé, Neuchâtel, 1922.
Dr. Paul-Emil'e Lévy, L’éducation rationnelle de la volonté, eld. Alcan, Par'is, 1898.
E. Coué, La Maĵtrise de soi par l’autosuggestion consciente (Esperant'e'n traduk'it'a de J. Borel: La reg'ad'o de si mem per konsci'a aŭt'o'sugest'o, Esperant'a Bibliotek'o Inter'naci'a, No. 33, eld. Ellersiek & Borel, Berlin, 1924).
C. Baudouin, Psychologie de la Suggestion, eld.
Delachaux & Niestlé, Neuchâtel, 1924.
Al'don'o IIIa Teknik'a Termin'ar'o Esperant'e ali'voj'iĝ'o Franc'e dérivation German'e Ableitung anestezio anesthésie asoci'ad'o (de la ide'o'j) Budh'ism'o en'est'ant'a association Buddhisme immanent hipnot'o hypnose Anĥsthesie, Unempfindlichkeit Assoziation, Verbindung Buddhismus immanent, innewohnend Hypnose hipnot'ig'i hipnot'ism'o hypnotiser hypnotisme hypnotisieren Hypnotismus instinkt'o instinct Instinkt, Trieb Jansenanoj koncentr'ig'o Jansénistes concentration konsci'o conscient, conscience Jansen'ist'e'n Konzentration, Sammlung Bewußtsein Difin'o Okaz'as, kiam la instinkt'a energi'o si'n de'turn'as de si'a kutim'a cel'o al nov'a cel'o.
Stat'o, en kiu la sent'aĵ'o'j ne aper'as.
El'vok'ad'o de la ide'o'j kaj imag'a'j bild'o'j, unu per la ali'a, laŭ cert'a'j psikologi'a'j leĝ'o'j.
Religi'o de Budh'o.
Di'o, laŭ iu teologi'a doktrin'o, est'as “en'est'ant'a” de la kre'it'aĵ'o'j, kaj ne ekster'e de ili.
Stat'o de dorm'o aŭ du'on'dorm'o est'ig'it'a per cert'a'j teknik'a'j proced'o'j (atent'fiks'ad'o k.t.p.) En'konduk'i person'o'n al la hipnot'a'n stat'o'n.
Doktrin'o pri hipnot'o. Ne uz'u erar'e la vort'o'n “hipnot'ism'o'n”
anstataŭ “hipnot'o'n”!
Teknik'e, biologi'a termin'o. Em'o laŭ kiu best'o respond'as per cert'a'j ag'o'j al cert'a'j stimul'o'j. Kompar'u kun la vort'o tendenc'o.
Disĉipl'o'j de Jansenius pri la teologi'a problem'o de la Di'a favor'o.
Fiks'ad'o de la atent'o al unu sol'a punkt'o aŭ unu sol'a ide'o.
Part'o de ni'a spirit'o, kiu'n ni mem kon'as per intern'a direkt'a percept'o. Kompar'u kun la vort'o sub'konsci'o Esperant'e kontraktur'o (streĉ'rigid'ec'o) mal'streĉ'ad'o Franc'e contracture détente German'e Kontraktur, Lĥhmung, Starre Enstspannung mal'traf'o acté manqué Fehlhandlung mem'sugesti'o (aŭt'o'sugesti'o) neŭr'oz'o autosuggestion objekt'o objet Autosuggestion, Selbsteinflüsterung Neurose, Nervenkrankheit Objekt, Gegenstand, Sache pacient'o patient psikagogio psychagogie psik'analiz'o psychanalyse procez'o processus sam'seks'em'o homosexualité névrose Patient, Kranker, Leidender Psychagogie, Psychagogik Psychoanalyse, Seelenerforschung Prozeß, Entwicklung Homosexualitĥt, Gleichgeschlechtlichkeit Difin'o Stat'o, en kiu muskol'o'j rest'as sen'vol'e pli-mal'pli daŭr'e streĉ'it'a'j.
Stat'o, en kiu la muskol'o'j est'as mal'streĉ'it'a'j, dum neni'u klopod'o aŭ vol'ag'o okaz'as.
Mov'o aŭ ag'o, kiu ne traf'as la vol'it'a'n cel'o'n, sed traf'as erar'e kaj sen'vol'e ali'a'n cel'o'n, sub'konsci'e dezir'it'a'n (laŭ psik'analiz'o).
Vid'u: si'n'sugesti'o.
Funcia mal'ord'o de la nerv'a sistem'o kun psik'a'j fenomen'o'j kaj part'e psik'a'j kaŭz'o'j.
Filozofi'a termin'o. Ĉio, kio'n la person'o (subjekt'o) pov'as konsider'i kiel ali'a'n, kaj al kiu la subjekt'o rilat'as, ĉu efik'ant'a en ĝi, ĉu efik'at'a de ĝi.
Person'o, kiu ricev'as kurac'ad'o'n aŭ est'as uz'at'a por eksperiment'o.
Praktik'a scienc'o de la metod'o'j taŭg'a'j por “direkt'i la anim'o'n”, por ating'i mem'disciplin'o'n. Est'as por la hom'o'j ĝeneral'e la sam'a kiel pedagogi'o por la infan'o.
Metod'o est'ig'it'a de Freud por esplor'i la sub'konsci'o'n. Psikologi'a doktrin'o pri la tiel esplor'it'a sub'konsci'o.
El'volv'iĝ'o de si'n'sekv'ant'a'j fenomen'o'j konsider'at'a'j laŭ ili'a kontinu'ec'o.
Stat'o de person'o, kiu sent'as seks'a'n inklin'o'n al person'o de la sam'a seks'o.
Esperant'e si'n'sugesti'o Franc'e autosuggestion sublim'ad'o sublimation subjekt'o sujet Subjekt, Person sub'konsci'o subconscient Unterbewußtsein sub'prem'o refoulement Verdrĥngung sugest'o suggestion, insinuation suggérer suggestion Anregung suggérer, suggestionner tendenc'e suggerieren, einflüstern Tendenz, Trieb sugest'i sugesti'o sugesti'i tendenc'o German'e Autosuggestion, Selbsteinflüsterung Sublimierung, Lĥuterung anregen Suggestion Difin'o Sugesti'o kiu'n person'o, kiu est'ig'as en si mem.
Psik'analiz'a termin'o. Ali'voj'iĝ'o, kiu'n oni rajt'as konsider'i kiel pli'bon'iĝ'o'n. Uz'ad'o de instinkt'a'j kaj mal'moral'a'j fort'o'j por moral'a'j cel'o'j.
Filozofi'a termin'o. La person'o mem konsider'at'a en si'a kontraŭ'star'o al objekt'o kaj en si'a rilat'o al ĝi.
Tut'aĵ'o de fenomen'o'j, kiu'j hav'as ĉiu'j'n ec'o'j'n de la konsci'a'j fenomen'o'j, escept'e la konsci'ec'o'n mem. Part'o de ni'a spirit'o, kiu'n ni mem ne kon'as per intern'a sen'per'a percept'o. Oni dir'as ankaŭ ne'konsci'o (inconscient, Unbewußtsein).
Psik'analiz'a termin'o. Ag'o aŭ funkci'o, laŭ kiu cert'a'j psikologi'a'j fakt'o'j (ide'o'j sent'o'j k.t.p.) mal'agrabl'a'j kaj precip'e mal'moral'a'j, mal'aper'as aŭtomat'e el la konsci'o kaj est'as for'puŝ'at'a'j en la sub'konsci'o'n.
Ne'teknik'a vort'o. Ag'o, per kiu oni esprim'as konsil'o'n aŭ ide'o'n ne asert'e, sed tia'manier'e, ke la ali'a person'o ĝi'n facil'e akcept'u.
Est'ig'i sugest'o'n.
Teknik'a psikologi'a kaj medicin'a termin'o. Real'ig'o de ide'o per'e de sub'konsci'a procez'o.
Est'ig'i sugesti'o'n ĉe la pacient'o.
Psikologi'a termin'o. Em'o al cert'a'j ag'o'j, konsider'at'a kiel psikologi'a el'montr'aĵ'o aŭ ali'voj'iĝ'o de iu instinkt'o.
en Esperant'o 1. Original'aĵ'o'j Bapt'a Kant'o (Gazet'o “Esperant'o”, Genève, 1925) Du Form'o'j de Hom'ar'an'ism'o, La Bahaa mov'ad'o kaj Esperant'o, -- preleg'o ĉe la Bahaa kun'ven'o dum la 17a Universal'a Kongres'o de Esperant'o (Gazet'o “Esperant'o”, Genève, 1925).
Poem'o'j (el kiu'j kelk'a'j aper'is en la gazet'o'j “Esperant'o” kaj “S n- e naci'ec'a Revu'o”, Par'is, 1918-1925).
2. Traduk'aĵ'o'j Psik'analiz'o kaj Eduk'ad'o, de Prof. Pierre Bov'et, traduk'it'a en kun'labor'o kun la aŭtor'o kaj Prof. Bors'a kaj Maĉernis. (El'don'is Delachaux & Niestlé, Neuchâtel, Svis'land'o, 1925).
La Sem'ist'o, poem'o de Viktor Hug'o (Gazet'o “Esperant'o”, Gèneve, 1918).